حداکثر سکه برای مهریه

در فقه و قانون مدنی ایران، هیچ محدودیتی برای تعیین حداکثر تعداد سکه برای مهریه وجود ندارد و زوجین می توانند هر مقداری را توافق کنند. با این حال، سقف های اجرایی برای مطالبه و اعمال مجازات حبس متفاوت است و در حال حاضر، عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی می تواند منجر به بازداشت مرد شود، در حالی که مازاد بر آن فاقد جنبه کیفری است و صرفاً جنبه حقوقی دارد. این موضوع، به دلیل اهمیت بالای مهریه در عقد نکاح و تغییرات پیوسته در رویه های قضایی و طرح های قانونی، همواره پرسش ها و ابهامات فراوانی را در جامعه ایجاد کرده است.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد دائم، پشتوانه ای برای وی در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود. از زمان تعیین مهریه در سند ازدواج تا زمان مطالبه و اجرای آن، جنبه های حقوقی و کیفری متعددی وجود دارد که آگاهی از آن ها برای تمامی افراد در آستانه ازدواج، زوجین، و افراد درگیر با مسائل طلاق و مهریه ضروری است. با توجه به تحولات اقتصادی و اجتماعی، به ویژه در سال ۱۴۰۴، درک دقیق قوانین و تفاوت میان سقف های قانونی تعیین مهریه، سقف های اجرایی و سقف های پیشنهادی برای جلوگیری از حبس، اهمیت دوچندانی یافته است. این مقاله به بررسی جامع تمامی ابعاد و سقف های مرتبط با مهریه می پردازد تا تمامی سوالات و سردرگمی های موجود در این زمینه را برطرف سازد.

آیا محدودیتی در تعیین تعداد سکه مهریه وجود دارد؟

پرسش از حداکثر سکه برای مهریه یکی از اساسی ترین سؤالات در حوزه حقوق خانواده است که پاسخ آن نیازمند تمایز میان جنبه های مختلف محدودیت است. در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران و فقه شیعه، هیچ سقف یا محدودیتی برای اصل تعیین تعداد سکه به عنوان مهریه وجود ندارد. این بدان معناست که زوجین می توانند با توافق یکدیگر، هر تعداد سکه ای را اعم از ۱۰ سکه، ۱۰۰ سکه، ۱۰۰۰ سکه یا حتی بیشتر، به عنوان مهریه در سند ازدواج درج کنند و این توافق از نظر قانونی و شرعی کاملاً صحیح و معتبر است.

این آزادی در تعیین مهریه، ریشه در مفهوم مهرالمسمی دارد که به مهریه ای اطلاق می شود که در حین عقد یا پس از آن با تراضی طرفین تعیین می گردد. بنابراین، اگر زوجین بر سر مهریه ای با تعداد بالا توافق کنند، این توافق از حیث ماهیت حقوقی کاملاً لازم الاجرا خواهد بود.

نقطه کلیدی که اغلب باعث سردرگمی می شود، تفاوت میان سقف قانونی برای تعیین مهریه و سقف اجرایی یا کیفری مهریه است. در حالی که برای تعیین مهریه سقفی وجود ندارد، اما برای نحوه مطالبه و به ویژه اعمال مجازات حبس در صورت عدم پرداخت، قانون گذار محدودیت هایی را در نظر گرفته است که در ادامه به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت. لذا، تعیین نامحدود مهریه، به معنای قابلیت اجرای نامحدود یا حبس نامحدود نیست و این تمایز باید از ابتدا به وضوح درک شود.

سقف های اجرایی و کیفری مهریه در قوانین فعلی (1404)

با وجود عدم محدودیت در تعیین تعداد سکه مهریه، سقف های اجرایی و کیفری در قوانین ایران برای مقابله با چالش های اجتماعی و اقتصادی ناشی از مهریه های سنگین تعیین شده اند. این سقف ها عمدتاً بر جنبه کیفری و امکان بازداشت مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه تمرکز دارند.

قانون 110 سکه بهار آزادی: مبنای حبس زدایی

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، اگر مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت های مالی است. این قانون، یک نقطه عطف در راستای حبس زدایی برای بدهکاران مهریه محسوب می شود. معنای این بند به شرح زیر است:

• مبنای بازداشت: برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، در صورتی که مرد از پرداخت آن امتناع ورزد و عدم توانایی مالی (اعسار) او نیز در دادگاه به اثبات نرسد، زن می تواند درخواست بازداشت و حبس زوج را مطرح کند. در این سقف، امکان جلب و حبس وجود دارد.
• وضعیت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه: اگر مهریه تعیین شده بیش از ۱۱۰ سکه باشد، مرد همچنان به پرداخت کل مهریه (حتی اگر هزار سکه باشد) مدیون است. اما برای بخش مازاد بر ۱۱۰ سکه، دیگر مجازات حبس اعمال نمی شود. مطالبه این بخش از مهریه صرفاً جنبه حقوقی و مالی دارد و زن باید توانایی مالی مرد (ملاءت) را برای پرداخت این مازاد به اثبات برساند. به عبارت دیگر، عدم پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه، منجر به حبس مرد نخواهد شد و زن تنها می تواند از طریق توقیف اموال و دارایی های او (در صورت وجود) مهریه خود را مطالبه کند.

طرح پیشنهادی 14 سکه برای جنبه کیفری (صرفاً طرح)

طرحی در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است که پیشنهاد می دهد سقف مجازات حبس برای مهریه به ۱۴ سکه کاهش یابد. این طرح با هدف کاهش بیشتر جمعیت زندانیان مهریه و تسهیل فرآیند ازدواج مطرح شده است. مهم است که به این نکته توجه شود که این مورد صرفاً یک طرح پیشنهادی است و در زمان نگارش این مقاله (۱۴۰۴) هنوز به قانون تبدیل نشده و جنبه اجرایی ندارد.

در صورت تصویب این طرح نیز، به معنای آن نیست که حداکثر سکه برای مهریه کلاً به ۱۴ سکه محدود می شود، بلکه فقط سقفِ مهریه ای است که عدم پرداخت آن می تواند منجر به بازداشت و حبس مرد شود. مرد همچنان به پرداخت کل مهریه تعهد خواهد داشت، اما برای مبالغ بیش از ۱۴ سکه، دیگر خطر حبس وجود نخواهد داشت و مطالبه صرفاً از طریق توقیف اموال و به صورت حقوقی پیگیری می شود.

قانون 14 سکه در موارد عدم تعیین مهریه در عقد

مفهوم دیگری از ۱۴ سکه نیز در قوانین خانواده مطرح است که اغلب با طرح پیشنهادی فوق اشتباه گرفته می شود. این موضوع مربوط به حالتی است که در عقد دائم، مهریه ای در سند ازدواج تعیین نشده باشد (مثلاً به دلیل فراموشی، عدم توافق اولیه یا بطلان تعیین مهریه). در چنین شرایطی، دادگاه بر اساس شأن زن، وضعیت خانوادگی، تحصیلات، و عرف جامعه، مهریه ای تحت عنوان «مهرالمثل» یا «مهرالمتعه» تعیین می کند.

در برخی رویه های قضایی و با توجه به شرایط خاص، ممکن است میزان «مهرالمثل» تعیین شده توسط دادگاه به حدود ۱۴ سکه محدود شود. این مورد کاملاً متفاوت از طرح پیشنهادی برای سقف حبس است و به شرایطی اشاره دارد که اصلاً مهریه در عقد تعیین نشده باشد.

طرح پیشنهادی 5 سکه

علاوه بر طرح ۱۴ سکه، طرح دیگری نیز مبنی بر کاهش سقف کیفری مهریه به ۵ سکه در دست بررسی کمیسیون قضایی مجلس است. این طرح نیز با همان اهداف طرح ۱۴ سکه، یعنی کاهش جمعیت کیفری و تسهیل ازدواج، مطرح شده است اما مانند طرح ۱۴ سکه، هنوز جنبه اجرایی نیافته و صرفاً در مراحل اولیه بررسی قرار دارد. هدف این طرح جلوگیری از افزایش جمعیت کیفری مردان متأهل است.

بنابراین، برای کاربران مهم است که تفاوت میان محدودیت در تعیین مهریه (که وجود ندارد)، سقف حبس فعلی (۱۱۰ سکه) و طرح های پیشنهادی برای سقف حبس آینده (۱۴ و ۵ سکه) را به وضوح درک کنند.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

یکی از تصمیمات مهم در هنگام عقد نکاح، تعیین نوع مهریه است که بر نحوه مطالبه و اجرای آن تأثیر بسزایی دارد. مهریه می تواند به دو صورت کلی «عندالمطالبه» یا «عندالاستطاعه» تعیین شود که هر کدام قوانین و پیامدهای حقوقی خاص خود را دارند.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه رایج ترین نوع مهریه در ایران است. در این نوع مهریه:

• تعریف: زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک کل مهریه می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را از مرد مطالبه کند. این مطالبه می تواند در طول زندگی مشترک، قبل از شروع زندگی زناشویی یا پس از طلاق صورت گیرد.
• حق حبس زوجه باکره: اگر مهریه عندالمطالبه باشد و زن باکره باشد، می تواند از حق حبس خود استفاده کند. به این معنا که تا زمانی که مهریه اش به طور کامل پرداخت نشده، می تواند از تمکین (برقراری رابطه زناشویی و انجام وظایف همسری) خودداری کند. این حق تنها در صورتی ساقط می شود که زن مهریه را دریافت کرده باشد یا به تمکین خاص (رابطه زناشویی) اقدام کرده باشد.
• پیامدهای عدم پرداخت: در صورت عدم پرداخت مهریه عندالمطالبه توسط مرد و عدم اثبات اعسار، زن می تواند از طریق دادگاه یا اداره ثبت اقدام به توقیف اموال مرد و یا در سقف ۱۱۰ سکه، درخواست حبس او را نماید.

مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه، نوع دیگری از مهریه است که کمتر رایج است و شرایط مطالبه آن متفاوت است:

• تعریف: پرداخت این نوع مهریه منوط به اثبات توانایی مالی (استطاعت) زوج توسط زوجه است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که ثابت کند مرد توانایی پرداخت آن را دارد.
• بار اثبات: در مهریه عندالاستطاعه، مسئولیت اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. این امر فرآیند مطالبه مهریه را برای زن دشوارتر می کند، زیرا باید مدارک و شواهد محکمه پسندی دال بر دارایی ها و تمکن مالی مرد ارائه دهد.
• عدم امکان حق حبس: در مهریه عندالاستطاعه، زن حق حبس نخواهد داشت و نمی تواند به دلیل عدم دریافت مهریه، از تمکین خودداری کند.

مقایسه مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

جدول زیر تفاوت های اصلی این دو نوع مهریه را نشان می دهد:

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
مالکیت	زن به محض عقد مالک می شود	زن به محض عقد مالک می شود، اما مطالبه مشروط به توانایی مرد است
شرط مطالبه	به محض مطالبه زن، مرد باید بپردازد	منوط به اثبات توانایی مالی مرد توسط زن
بار اثبات	اثبات عدم توانایی مالی (اعسار) بر عهده مرد است	اثبات توانایی مالی (استطاعت) بر عهده زن است
حق حبس (برای باکره)	وجود دارد	وجود ندارد
جنبه کیفری (تا 110 سکه)	در صورت عدم پرداخت و عدم اعسار، حبس امکان پذیر است	امکان حبس وجود ندارد و صرفاً جنبه حقوقی دارد

با توجه به این تفاوت ها، انتخاب نوع مهریه باید با آگاهی کامل از پیامدهای حقوقی هر یک صورت گیرد. اغلب، مشاوره با وکیل خانواده می تواند به زوجین در اتخاذ تصمیم آگاهانه کمک کند.

فرآیند مطالبه مهریه و دفاعیات زوج

مطالبه مهریه در نظام حقوقی ایران فرآیندی مشخص دارد که می تواند از طریق دو مرجع اصلی پیگیری شود. آشنایی با این فرآیند هم برای زنانی که قصد مطالبه مهریه دارند و هم برای مردانی که ممکن است محکوم به پرداخت شوند، ضروری است.

راه های مطالبه مهریه

زوجین می توانند مهریه را از دو طریق به اجرا بگذارند:

1. از طریق اجرای ثبت:
   • مزایا: این روش معمولاً سرعت بیشتری در توقیف اموال و دارایی های مرد دارد، زیرا نیازی به طی مراحل طولانی دادرسی در دادگاه نیست. زن می تواند با در دست داشتن سند رسمی ازدواج به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده یا اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه نماید.
   • معایب: این روش ممکن است شامل هزینه های دادرسی بالاتری باشد و در برخی موارد، مانند زمانی که اموالی برای توقیف وجود ندارد یا اموال از مستثنیات دین محسوب می شوند، محدودیت هایی دارد. همچنین، در گذشته، زن می توانست همه مهریه خود را از طریق اداره ثبت مطالبه کند، اما با تغییرات رویه ای، ممکن است برای بخش هایی از مهریه نیاز به مراجعه به دادگاه نیز باشد.
2. از طریق دادگاه خانواده:
   • مراحل: در این روش، زن باید با تسلیم دادخواست به دادگاه خانواده، مطالبه مهریه خود را مطرح کند. دادگاه پس از تشکیل جلسه رسیدگی و بررسی مدارک و دفاعیات طرفین، رأی مقتضی را صادر می نماید. این فرآیند ممکن است زمان برتر از روش ثبتی باشد.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه

اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. این دادخواست از مهم ترین دفاعیات زوج در برابر مطالبه مهریه است.

• تعریف و شرایط: اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. مردی که مدعی اعسار است، باید دادخواستی به دادگاه ارائه دهد و ثابت کند که اموال کافی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد.
• نقش اعسار در تقسیط مهریه و جلوگیری از حبس: در صورت پذیرش دادخواست اعسار توسط دادگاه، مهریه به صورت اقساطی تعیین می شود که مرد باید طبق برنامه زمانی مشخص آن را پرداخت کند. پذیرش اعسار می تواند مانع از حبس مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه شود، به خصوص برای مهریه های تا سقف ۱۱۰ سکه.
• مدارک لازم: برای اثبات اعسار، مرد باید مدارکی مانند لیست کامل دارایی ها (منقول و غیرمنقول)، بدهی ها، استعلام از مراجع دولتی و بانکی، و گواهی عدم وجود مال را ارائه دهد. همچنین، شهادت شهود مطلع از وضعیت مالی مرد نیز می تواند در اثبات اعسار مؤثر باشد.

مستثنیات دین

در فرآیند مطالبه مهریه و توقیف اموال مرد، مفهوم «مستثنیات دین» اهمیت پیدا می کند. مستثنیات دین، به اموالی اطلاق می شود که حتی با وجود حکم قطعی دادگاه برای پرداخت مهریه، قابل توقیف و فروش برای تسویه بدهی نیستند. این اموال برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه برای بدهکار ضروری تلقی می شوند. از جمله مهم ترین مستثنیات دین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مسکن مورد نیاز و مناسب شأن بدهکار و افراد تحت تکفل او.
• اثاثیه ضروری زندگی (از قبیل لوازم منزل).
• ابزار و وسایل کار و امرار معاش بدهکار.
• مبلغی از حقوق و مزایای بدهکار که برای امرار معاش ضروری است.
• کتب و ابزار علمی و پژوهشی (برای اهل علم و پژوهش).

آگاهی از این موارد به زن کمک می کند تا در هنگام معرفی اموال برای توقیف، از معرفی اموال غیرقابل توقیف پرهیز کند و مرد نیز بتواند از حقوق خود در قبال مستثنیات دین دفاع نماید.

شایعات و واقعیت ها درباره مالیات مهریه

در سال های اخیر، شایعات و اخبار متعددی در خصوص وضع مالیات بر مهریه یا حق ثبت آن منتشر شده است که باعث سردرگمی بسیاری از زوجین و عموم مردم شده است. برای شفاف سازی این موضوع، لازم است واقعیت ها را از شایعات تفکیک کنیم.

وضعیت فعلی (۱۴۰۴): عدم تصویب و اجرای مالیات مستقیم بر ثبت مهریه.

تا زمان نگارش این مقاله (نیمه اول سال ۱۴۰۴)، هیچ قانون رسمی مبنی بر اخذ مالیات مستقیم بر ثبت مهریه در دفترخانه های ازدواج به تصویب نرسیده و اجرایی نشده است.

به این معنا که زوجین برای ثبت مهریه خود در سند ازدواج، ملزم به پرداخت هیچ گونه مالیات تحت عنوان مالیات مهریه نیستند. اخباری که در این خصوص منتشر شده، عمدتاً در حد طرح یا پیشنهاد بوده و مراحل قانونی تصویب را طی نکرده اند.

تفاوت هزینه های قانونی با مالیات

نکته مهم این است که مالیات مهریه با هزینه های قانونی ثبت و دادرسی متفاوت است. در فرآیند ثبت ازدواج و مهریه در دفترخانه، هزینه هایی شامل حق الثبت، هزینه اوراق و سایر تعرفه های قانونی وجود دارد که زوجین (معمولاً مرد) موظف به پرداخت آن ها هستند. این هزینه ها، مربوط به خدمات ثبتی است و نباید با مالیات اشتباه گرفته شوند.

همچنین، در صورتی که مطالبه مهریه از طریق دادگاه یا اجرای ثبت صورت گیرد، هزینه های دادرسی و اجرایی مشخصی بر اساس تعرفه های قانونی وجود دارد که متقاضی (زوجه) باید آن ها را پرداخت کند. این هزینه ها نیز جنبه مالیاتی ندارند، بلکه برای پیشبرد فرآیند قضایی یا ثبتی دریافت می شوند.

بنابراین، ضروری است که جامعه با آگاهی از این موضوع، از اطلاعات نادرست و شایعاتی که ممکن است بر تصمیم گیری ها تأثیر بگذارند، پرهیز نماید. هرگونه تغییر در قوانین مالیاتی نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان است و تا زمانی که این مراحل طی نشود، قوانین قبلی معتبر خواهند بود.

تحلیل اجتماعی و پیامدهای مهریه های بالا/پایین

مهریه، فراتر از یک تعهد مالی صرف، ابعاد گسترده اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایرانی دارد. میزان مهریه می تواند پیامدهای عمیقی بر پایداری خانواده، تصمیم گیری های فردی در ازدواج و طلاق، و حتی سلامت روانی زوجین داشته باشد.

تأثیر مهریه های سنگین

مهریه های بالا و غیرمتعارف، اگرچه ممکن است در نگاه اول به عنوان پشتوانه ای قوی برای زن تلقی شود، اما می تواند چالش ها و پیامدهای منفی متعددی به دنبال داشته باشد:

• چالش ها در تشکیل خانواده: بسیاری از مردان جوان به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه های سنگین، از اقدام به ازدواج باز می مانند. این امر به افزایش سن ازدواج، کاهش نرخ تشکیل خانواده و بروز مشکلات اجتماعی دیگر منجر می شود.
• افزایش آمار طلاق: گاهی مهریه سنگین به جای آنکه مانع طلاق باشد، خود به ابزاری برای فشار و چانه زنی در اختلافات زناشویی تبدیل می شود. در برخی موارد، زن برای مطالبه مهریه کلان، به بهانه طلاق متوسل می شود که این امر می تواند آمار طلاق را افزایش دهد.
• فشار روانی و مالی بر مردان: تعهد به پرداخت مهریه های سنگین، فشارهای روانی و مالی زیادی بر مردان وارد می کند. ترس از بدهکاری، زندان و آینده نامعلوم می تواند زندگی را برای آن ها دشوار سازد. این فشارها در بسیاری از نظرات و تجربیات شخصی کاربران در فضای مجازی نیز منعکس شده است.
• ایجاد اختلافات و عدم اعتماد: زمانی که مهریه به جای نماد عشق و تعهد، به اهرم مالی تبدیل می شود، می تواند به بنیان اعتماد بین زوجین لطمه بزند و روابط را مخدوش سازد.

تأثیر مهریه های پایین و منطقی

مهریه های پایین و متناسب با توانایی مالی مرد و شأن زن، می تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد:

• سهولت ازدواج: مهریه منطقی، موانع مالی را برای ازدواج جوانان کاهش می دهد و به تشکیل خانواده های بیشتر کمک می کند.
• تحکیم بنیان خانواده: زمانی که مهریه به عنوان یک اهرم فشار مطرح نباشد، بنیان خانواده بر پایه عشق، تفاهم و تعهد متقابل استوارتر خواهد بود.
• پشتوانه متعادل برای زن: مهریه حتی در تعداد کمتر، همچنان پشتوانه مالی برای زن محسوب می شود و در صورت بروز مشکلات، می تواند از حقوق خود دفاع کند. اما این پشتوانه با توانایی واقعی مرد همخوانی دارد.

بازتاب دیدگاه های جامعه و نقش مشاوره

نگاهی به بخش نظرات مقالات حقوقی نشان می دهد که جامعه به شدت تحت تأثیر قوانین مهریه و پیامدهای آن قرار گرفته است. مردان از سقف های بالای مهریه و فشار اقتصادی ناشی از آن گلایه دارند و زنان نیز نگران پشتوانه مالی خود هستند. این دوگانگی دیدگاه، ضرورت اصلاح قوانین را بیش از پیش آشکار می سازد.

نقش مشاوره حقوقی و خانواده پیش از ازدواج در تعیین مهریه مناسب، بسیار حیاتی است. زوجین باید با آگاهی کامل از تمامی جنبه های حقوقی و اجتماعی مهریه، و با در نظر گرفتن توانایی های مالی مرد و شأن زن، تصمیمی منطقی و پایدار اتخاذ کنند. مهریه باید عاملی برای تحکیم خانواده باشد، نه منبعی برای اختلافات و مشکلات حقوقی.

انتخاب مهریه باید با درک متقابل و واقع بینانه از شرایط هر دو طرف صورت گیرد تا بتواند رسالت اصلی خود را که همان حمایت از حقوق زن و پایداری بنیان خانواده است، به درستی انجام دهد.

نتیجه گیری

در بررسی جامع حداکثر سکه برای مهریه و قوانین مرتبط با آن در سال ۱۴۰۴، مشخص شد که این موضوع ابعاد حقوقی، کیفری و اجتماعی پیچیده ای دارد. مهم ترین نکات کلیدی که باید به آن ها توجه داشت، عبارتند از:

• عدم وجود سقف مطلق برای تعیین مهریه: از نظر شرعی و قانونی، زوجین می توانند هر تعداد سکه ای را به عنوان مهریه تعیین کنند و این توافق معتبر خواهد بود.
• سقف ۱۱۰ سکه برای حبس: بر اساس قانون حمایت خانواده، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی، عدم پرداخت مهریه می تواند منجر به بازداشت و حبس مرد شود. مهریه مازاد بر این مقدار، فاقد جنبه کیفری است و صرفاً به صورت حقوقی (از طریق توقیف اموال) قابل مطالبه است.
• طرح های پیشنهادی ۱۴ و ۵ سکه: طرح هایی در مجلس برای کاهش سقف حبس مهریه به ۱۴ یا ۵ سکه در دست بررسی است که تا نیمه اول سال ۱۴۰۴ هنوز به قانون تبدیل نشده اند. این طرح ها نیز فقط مربوط به جنبه کیفری و حبس زدایی هستند و سقف کل مهریه را محدود نمی کنند.
• ۱۴ سکه در موارد عدم تعیین مهریه: مفهوم ۱۴ سکه دیگری نیز وجود دارد که مربوط به تعیین «مهرالمثل» در شرایطی است که مهریه در عقد دائم اصلاً تعیین نشده باشد.
• تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: انتخاب هر یک از این انواع مهریه، بر نحوه مطالبه، بار اثبات و امکان اعمال حق حبس (برای زن باکره) تأثیر مستقیم دارد.
• نقش اعسار: امکان درخواست اعسار از سوی مرد، می تواند منجر به تقسیط مهریه و جلوگیری از حبس او شود.
• عدم مالیات مستقیم بر مهریه: شایعات مربوط به مالیات بر مهریه تا کنون به قانون تبدیل نشده و هزینه های ثبت و دادرسی با مالیات متفاوت است.

توصیه می شود تمامی زوجین در آستانه ازدواج، با آگاهی کامل از قوانین و با توجه به توانایی های مالی مرد و شأن زن، مهریه ای منطقی و متناسب تعیین کنند. همچنین، در صورت بروز اختلافات یا نیاز به مطالبه و دفاع، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایند تا از حقوق خود به درستی آگاه شده و از بروز مشکلات حقوقی و کیفری جدی تر اجتناب ورزند.

در نهایت، مهریه باید عاملی برای تحکیم و پایداری بنیان خانواده باشد، نه منبعی برای فشار، نزاع و از هم پاشیدگی.

سوالات متداول

حداکثر سکه برای مهریه در عقد رسمی چقدر است؟

در فقه و قانون مدنی ایران، هیچ محدودیتی برای حداکثر سکه برای مهریه در عقد رسمی وجود ندارد. زوجین می توانند با توافق یکدیگر، هر تعداد سکه ای را به عنوان مهریه تعیین کنند. اما سقف های اجرایی و کیفری برای مطالبه و حبس متفاوت است.

آیا قانون جدید 14 سکه مهریه تصویب شده و اجرایی شده است؟

خیر، تا نیمه اول سال ۱۴۰۴، قانون جدید ۱۴ سکه مهریه به صورت رسمی تصویب و اجرایی نشده است. این موضوع در حد طرح پیشنهادی در مجلس است و هدف آن صرفاً کاهش سقف مجازات حبس برای عدم پرداخت مهریه است، نه محدود کردن کل مهریه.

آیا مهریه بالای 110 سکه، زندان دارد؟

خیر، برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، مجازات حبس اعمال نمی شود. مرد همچنان به پرداخت کل مهریه مدیون است، اما بخش بالای ۱۱۰ سکه صرفاً جنبه حقوقی دارد و زن باید توانایی مالی مرد را برای پرداخت آن اثبات کند.

چه تفاوتی بین مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه وجود دارد؟

در مهریه عندالمطالبه، زن به محض عقد مالک مهریه می شود و هر زمان بخواهد می تواند آن را مطالبه کند. اما در مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه منوط به اثبات توانایی مالی (استطاعت) زوج توسط زوجه است. همچنین، حق حبس فقط در مهریه عندالمطالبه (برای زن باکره) وجود دارد.

اگر مرد اموال نداشته باشد، آیا باید مهریه بدهد؟

بله، مرد حتی اگر اموال نداشته باشد، همچنان به پرداخت مهریه مدیون است. اما می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند تا دادگاه با بررسی شرایط مالی او، مهریه را به صورت اقساطی تعیین نماید. پذیرش اعسار مانع از حبس مرد می شود.

آیا برای ثبت مهریه باید مالیات پرداخت کرد؟

خیر، تا کنون (نیمه اول ۱۴۰۴) هیچ قانون رسمی مبنی بر اخذ مالیات مستقیم بر ثبت مهریه در دفترخانه های ازدواج به تصویب نرسیده و اجرایی نشده است. هزینه هایی که پرداخت می شود، مربوط به حق الثبت و تعرفه های قانونی خدمات ثبتی است و با مالیات متفاوت است.

آیا مهریه پس از فوت زن به ورثه او می رسد؟

بله، مهریه به محض عقد، حق مالی زن محسوب می شود و اگر زن پیش از دریافت کامل مهریه یا حتی پیش از مطالبه آن فوت کند، مهریه او جزو ماترک (ارث) او تلقی شده و بر اساس قوانین ارث به ورثه شرعی او (مانند فرزندان، پدر و مادر یا همسر) منتقل می شود و آن ها می توانند آن را از مرد مطالبه کنند.