قانون مهریه چند سکه است
قانون مهریه چند سکه است
در نظام حقوقی ایران، مهریه یک حق مالی برای زوجه است که به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک آن می شود و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. بر اساس قوانین جاری در سال ۱۴۰۴، سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی برای اعمال مجازات حبس (جنبه کیفری) در نظر گرفته شده است؛ به این معنا که مرد تا سقف ۱۱۰ سکه در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی، ممکن است با حکم جلب و حبس مواجه شود، اما مطالبه و وصول مهریه های بیشتر از این سقف از طریق حقوقی و اثبات توانایی مالی زوج، همچنان امکان پذیر است و جنبه کیفری ندارد. این مقاله به بررسی جامع قوانین، سقف ها، روش های مطالبه و آخرین تغییرات پیرامون مهریه می پردازد تا ابهامات موجود در این زمینه را شفاف سازد و راهنمایی کامل و تخصصی برای مخاطبان فراهم آورد.
مهریه، که در فرهنگ حقوقی و شرعی ما جایگاه ویژه ای دارد، یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است. این نهاد حقوقی که ریشه های عمیقی در شریعت اسلام و قوانین مدنی ایران دارد، در طول زمان و با توجه به تحولات اقتصادی و اجتماعی، همواره مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با نوسانات اقتصادی و افزایش قیمت سکه، ابهامات و پرسش های فراوانی در خصوص سقف قانونی مهریه، نحوه مطالبه آن، و آخرین تغییرات قوانین برای زوجین و خانواده ها ایجاد شده است. درک صحیح از مفاهیم و ضوابط حاکم بر مهریه برای جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی و اتخاذ تصمیمات آگاهانه در مراحل مختلف زندگی مشترک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مفاهیم و تعاریف پایه مهریه
پیش از ورود به جزئیات قوانین مربوط به مهریه و سقف های آن، لازم است تا با مفاهیم بنیادی این حق مالی آشنا شویم. درک این تعاریف، پایه و اساس شناخت صحیح از حقوق و تکالیف زوجین در زمینه مهریه را تشکیل می دهد.
مهریه چیست؟
مهریه (یا صداق) مالی است که مرد در هنگام عقد نکاح، متعهد می شود به زن پرداخت کند. این تعهد مالی می تواند به صورت نقدی، سکه، طلا، اموال منقول و غیرمنقول، یا حتی آموزش یک مهارت باشد. مهریه به عنوان حق مالی زن، به محض وقوع عقد، به ملکیت او درمی آید و زن هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کرده و هر گونه تصرفی در آن بنماید. این حق، فارغ از ادامه یا قطع رابطه زوجیت، برای زن محفوظ است و در صورت فوت همسر، از اموال او قابل وصول خواهد بود. در واقع، مهریه پشتوانه ای برای زن محسوب می شود و یکی از ارکان مهم عقد نکاح در نظام حقوقی ایران به شمار می رود.
انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه
مهریه در نظام حقوقی ایران به دو شکل اصلی عندالمطالبه و عندالاستطاعه تعیین می شود که هر یک دارای شرایط و پیامدهای حقوقی خاص خود هستند:
- مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می تواند هر زمان پس از جاری شدن عقد، مهریه خود را از مرد مطالبه کند. مرد موظف است به محض مطالبه، مهریه را به صورت کامل پرداخت نماید. عدم پرداخت مهریه عندالمطالبه توسط مرد، در صورت اثبات تمکن مالی، می تواند منجر به توقیف اموال یا اعمال مجازات حبس تا سقف قانونی (۱۱۰ سکه) شود. اکثر مهریه ها در ایران به صورت عندالمطالبه تعیین می شوند.
- مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، وصول مهریه مشروط به اثبات استطاعت مالی مرد توسط زن است. یعنی زن تنها زمانی می تواند مهریه خود را دریافت کند که ثابت نماید مرد توانایی مالی پرداخت آن را دارد. در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات بر دوش زن است و در صورت عدم توانایی مرد در پرداخت، امکان مطالبه فوری و اعمال مجازات حبس وجود نخواهد داشت. این نوع مهریه برای کاهش فشار مالی بر مردان و در نظر گرفتن شرایط واقعی اقتصادی آنان طراحی شده است.
نحوه تعیین و ثبت مهریه
مهریه باید در زمان عقد نکاح با توافق زوجین تعیین و در سند ازدواج به صورت رسمی ثبت شود. تعیین مهریه یک امر توافقی است و می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش اقتصادی داشته و شرعاً و قانوناً مشروع باشد. مهم است که مشخصات کامل مهریه (مانند تعداد سکه ها، نوع سکه، مشخصات ملک، و غیره) به دقت در سند ازدواج درج شود تا در آینده از بروز اختلافات جلوگیری شود.
ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج اهمیت بالایی دارد، زیرا این سند یک سند لازم الاجرا محسوب می شود و زن می تواند برای مطالبه مهریه خود، مستقیماً از طریق دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، اقدام کند. این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از مراجعه به دادگاه است، هرچند که در نهایت هر دو مسیر قانونی برای وصول مهریه پیش بینی شده اند.
سقف مهریه و قوانین جاری (۱۴۰۴)
یکی از پرتکرارترین سوالات در مورد مهریه، به سقف قانونی آن و پیامدهای عدم پرداخت در مبالغ مختلف بازمی گردد. در سال ۱۴۰۴، قوانین مشخصی در این زمینه وجود دارد که درک آن ها برای زوجین ضروری است.
سقف ۱۱۰ سکه: آنچه واقعاً قانون می گوید
مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، چنانچه مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) باشد، وصول آن مشمول مقررات مربوط به اجرای احکام مالی است و در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی مرد، او می تواند با مجازات حبس مواجه شود. این ماده به صراحت بیان می دارد که:
هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج (توانایی مالی) ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.
این بند قانونی، در واقع تفکیکی میان مسئولیت کیفری و مسئولیت مدنی در پرداخت مهریه ایجاد می کند. تا سقف ۱۱۰ سکه، علاوه بر مسئولیت مدنی (یعنی وجوب پرداخت مهریه به هر میزان)، مرد مسئولیت کیفری نیز دارد و در صورت عدم پرداخت و تمکن، ممکن است بازداشت شود. اما این به معنای عدم وجوب پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه نیست، بلکه صرفاً جنبه کیفری از آن برداشته می شود.
پیامدهای عدم پرداخت تا ۱۱۰ سکه شامل صدور حکم جلب، توقیف اموال، و در نهایت حبس است، مگر آنکه مرد بتواند اعسار (ناتوانی مالی) خود را ثابت کند.
مهریه های بالای ۱۱۰ سکه
همانطور که ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده تصریح می کند، برای مهریه هایی که بیش از ۱۱۰ سکه تعیین شده اند، جنبه کیفری (حبس) دیگر اعمال نمی شود. در این موارد، زن برای مطالبه مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، باید تمکن مالی زوج را به دادگاه اثبات کند. این بدین معناست که دادگاه برای وصول این بخش از مهریه، تنها به توانایی مالی مرد توجه می کند و دیگر بحث زندانی شدن یا اعمال مجازات کیفری مطرح نیست. زن می تواند از طریق معرفی اموال، حساب های بانکی، یا هر مدرک دیگری که نشان دهده توان مالی مرد است، برای وصول مهریه خود اقدام کند.
این تمایز قانونی با هدف کاهش تعداد زندانیان مهریه و در عین حال حفظ حقوق مالی زنان ایجاد شده است. بنابراین، اگرچه مرد برای مبالغ بالای ۱۱۰ سکه زندانی نمی شود، اما تعهد او به پرداخت کل مهریه پابرجاست و زن می تواند با اثبات تمکن مالی، آن را از طریق مدنی مطالبه و وصول کند.
محاسبه مهریه به نرخ روز
یکی از نکات بسیار مهم در خصوص مهریه، به خصوص در شرایط اقتصادی کنونی با نوسانات بالای قیمت سکه و ارز، نحوه محاسبه ارزش مهریه به نرخ روز است. بر اساس تبصره الحاقی به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و همچنین ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، چنانچه مهریه وجه رایج یا در حکم وجه رایج (مانند سکه) باشد، ارزش آن متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تعیین مهریه نسبت به سال مطالبه، که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین و ابلاغ می شود، محاسبه و پرداخت خواهد شد.
این بدان معناست که اگر مهریه به صورت سکه تعیین شده باشد، دادگاه یا اداره ثبت، ارزش سکه ها را بر اساس نرخ رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی در روز مطالبه محاسبه می کند، نه نرخ زمان عقد. این اقدام به منظور حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان و جبران کاهش قدرت خرید پول ناشی از تورم صورت می گیرد. بنابراین، زوجه می تواند اطمینان داشته باشد که مهریه او بر اساس ارزش واقعی روز پرداخت، به او تعلق خواهد گرفت.
طرح های پیشنهادی و شایعات (۱۴ سکه و موارد دیگر)
در سال های اخیر و به ویژه در ماه های منتهی به ۱۴۰۴، شایعات و طرح های متعددی پیرامون تغییرات اساسی در قوانین مهریه مطرح شده است که بعضاً باعث سردرگمی عمومی شده است. لازم است تا به طور دقیق به بررسی واقعیت این طرح ها و شایعات بپردازیم.
طرح کاهش جنبه کیفری به ۱۴ سکه: واقعیت یا شایعه؟
یکی از پربحث ترین موضوعات، طرح کاهش سقف حبس مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه است. در پاسخ به این پرسش که آیا قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب شده است یا خیر، باید تأکید کرد که این موضوع تاکنون یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است و هنوز به قانون تبدیل نشده است. بنابراین، تا زمان نگارش این مقاله، سقف ۱۱۰ سکه برای اعمال مجازات حبس، همچنان معتبر و لازم الاجرا است.
هدف از این طرح، کاهش جنبه کیفری مهریه و به تبع آن، کاهش تعداد زندانیان مهریه است. اگر این طرح به قانون تبدیل شود، مرد تنها برای عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۴ سکه با مجازات حبس مواجه خواهد شد. با این حال، باید توجه داشت که این طرح سقف مهریه را کاهش نمی دهد و زن همچنان حق مطالبه کل مهریه تعیین شده (حتی بیش از ۱۴ سکه) را دارد، اما برای مبالغ مازاد بر ۱۴ سکه، مرد دیگر زندانی نخواهد شد و زن باید از طریق توقیف اموال و اثبات تمکن مالی برای وصول مهریه خود اقدام کند.
تأکید می شود که در حال حاضر، این طرح رسمی نشده و اجرایی نیست و هرگونه اقدام قضایی در خصوص مهریه همچنان بر اساس سقف ۱۱۰ سکه و ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده صورت می گیرد.
مالیات مهریه: صحت دارد؟
شایعه دیگری که گهگاه در فضای عمومی مطرح می شود، اخذ مالیات از مهریه است. در این خصوص نیز باید گفت که تاکنون هیچ قانونی مبنی بر اخذ مالیات مستقیم از مهریه به تصویب نرسیده است و آنچه گاهی مطرح می شود، مربوط به مالیات بر نقل و انتقال دارایی ها در زمان اجرای مهریه است، نه مالیات بر خود مهریه. به عبارت دیگر، اگر مهریه به صورت ملک یا مال دیگری غیر از سکه و وجه نقد تعیین شده و به زن منتقل شود، ممکن است در زمان نقل و انتقال، مشمول قوانین مالیاتی مربوط به نقل و انتقال املاک یا دارایی ها شود، اما خود مهریه به عنوان یک حق مالی، معاف از مالیات است. بنابراین، پرداخت مالیات ۲% برای ثبت مهریه نیز صحت ندارد و این موضوع فعلاً اجرایی نشده است.
شایعات دیگر پیرامون مهریه ۱۴۰۴
همواره در حوزه قوانین خانواده، شایعات و اخبار غیردقیقی منتشر می شود که باعث نگرانی و سردرگمی می شود. لازم است همواره به مراجع رسمی و قانونی (مانند قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و تأیید شده توسط شورای نگهبان) برای کسب اطلاعات صحیح مراجعه کرد. هرگونه تغییر در قانون مهریه نیازمند طی تشریفات قانونی پیچیده است و صرف طرح یک پیشنهاد در مجلس یا انتشار شایعه در فضای مجازی، به معنای تغییر قانون نیست. زوجین باید در خصوص تعیین و مطالبه مهریه، بر اساس قوانین جاری عمل کنند و از اخبار تأیید نشده پرهیز نمایند.
روش های مطالبه و وصول مهریه
زمانی که زن قصد مطالبه مهریه خود را دارد، دو مسیر اصلی قانونی پیش رو دارد: مراجعه به اداره اجرای ثبت یا مراجعه به دادگاه خانواده. انتخاب هر یک از این روش ها بستگی به شرایط پرونده، سرعت عمل مورد نیاز و نوع اموالی که از مرد شناسایی شده است، دارد.
مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت
مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، یکی از روش های رایج و در برخی موارد سریع تر برای وصول مهریه است، به خصوص زمانی که سند ازدواج رسمی باشد. مراحل این روش به شرح زیر است:
- مراجعه به دفترخانه: زن ابتدا باید به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه را ارائه دهد.
- صدور و ابلاغ اجرائیه: پس از درخواست زن، دفترخانه اجرائیه ای صادر کرده و آن را به مرد ابلاغ می کند. مرد ۱۰ روز مهلت دارد تا مهریه را پرداخت کند.
- توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت مهریه توسط مرد در مهلت مقرر، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های مرد (مانند حساب های بانکی، حقوق کارمندی، املاک، خودرو و غیره) به اداره ثبت، درخواست توقیف اموال را نماید.
مزایا و معایب: مزیت اصلی این روش، سرعت نسبتاً بالاتر در مقایسه با دادگاه و هزینه های دادرسی کمتر در مراحل اولیه است. همچنین، امکان توقیف حقوق کارمندان و بازنشستگان (تا یک سوم در صورت جدایی و عدم ازدواج مجدد مرد، و یک چهارم در صورت تأهل) از طریق این مسیر فراهم است. اما از معایب آن می توان به عدم امکان رسیدگی به دادخواست اعسار مرد در اداره ثبت (مرد باید دادخواست اعسار خود را در دادگاه مطرح کند) و محدودیت در توقیف برخی مستثنیات دین (اموالی که برای گذران زندگی مرد ضروری است) اشاره کرد.
مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
اگر سند ازدواج رسمی نباشد یا زن تمایل به طرح دعوا در دادگاه داشته باشد (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال یا نیاز به طرح همزمان دعاوی دیگر مانند نفقه یا طلاق)، می تواند از طریق دادگاه خانواده اقدام کند:
- تقدیم دادخواست: زن باید دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد تقدیم کند. این دادخواست باید شامل اطلاعات کامل طرفین، میزان مهریه و دلایل مطالبه باشد.
- تشکیل پرونده و رسیدگی: پس از ثبت دادخواست، پرونده تشکیل شده و جلسات رسیدگی با حضور طرفین (یا وکلای آن ها) برگزار می شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات، حکم مقتضی را صادر می کند.
- اجرای حکم: در صورت صدور حکم به نفع زن، او می تواند از طریق اجرای احکام دادگستری برای توقیف اموال و وصول مهریه اقدام نماید.
این روش زمان برتر و پیچیده تر از مسیر ثبت است، اما مزیت آن این است که دادگاه می تواند همزمان به دادخواست اعسار مرد رسیدگی کرده و در صورت اثبات، حکم به تقسیط مهریه بدهد. همچنین، در مواردی که اموالی از مرد شناسایی نشده یا برای توقیف آن نیاز به حکم قضایی است، این روش کارآمدتر خواهد بود.
مثال های عملی از نحوه مطالبه
- سناریوی اول (زوجه اموالی از زوج می شناسد): اگر زن از وجود ملک، خودرو، حساب بانکی یا سهام به نام شوهر مطلع باشد، می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، درخواست توقیف آن اموال را بدهد. پس از توقیف، اموال از طریق مزایده به فروش رفته و مهریه زن از محل آن پرداخت می شود.
- سناریوی دوم (زوجه اموالی از زوج نمی شناسد): در این حالت، زن می تواند از دادگاه درخواست کند تا از طریق استعلام از مراجع مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، راهنمایی و رانندگی، بورس و سازمان تأمین اجتماعی) اموال مرد را شناسایی کند. پس از شناسایی، روند توقیف و وصول مهریه پیگیری می شود.
شرایط پرداخت مهریه و اعسار
یکی از جنبه های مهم و چالش برانگیز در پرونده های مهریه، زمانی است که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد. در چنین شرایطی، دادخواست اعسار و تقسیط مهریه به عنوان راهکارهای قانونی مطرح می شوند.
دادخواست اعسار مهریه
تعریف اعسار: اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. در مورد مهریه، اگر مرد نتواند مهریه را به صورت یکجا پرداخت کند، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند.
شرایط و مستندات لازم برای اثبات اعسار: برای اینکه دادگاه اعسار مرد را بپذیرد، او باید ناتوانی مالی خود را ثابت کند. مستندات معمولاً شامل موارد زیر است:
- فهرست اموال و دارایی ها: مرد باید لیستی از تمام اموال منقول و غیرمنقول خود (در صورت وجود) ارائه دهد.
- مدارک درآمدی: ارائه گواهی حقوق، فیش حقوقی، و هر مدرکی که نشان دهنده میزان درآمد او باشد.
- گردش حساب بانکی: ارائه پرینت گردش حساب بانکی برای بررسی تراکنش های مالی.
- شهادت شهود: معمولاً شهادت دو نفر شاهد که از وضعیت مالی مرد اطلاع کامل دارند و می توانند گواهی دهند که او توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارد، ضروری است.
- عدم وجود اموال قابل توقیف: اثبات اینکه مرد به جز مستثنیات دین، مال دیگری برای پرداخت مهریه ندارد.
پیامد پذیرش اعسار: در صورت پذیرش دادخواست اعسار توسط دادگاه، حکم به تقسیط مهریه صادر می شود و مرد دیگر به دلیل عدم پرداخت یکجای مهریه، زندانی نخواهد شد.
تقسیط مهریه
پس از پذیرش اعسار مرد، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند. نحوه تعیین میزان اقساط توسط دادگاه بر اساس توان مالی زوج، درآمد، هزینه های زندگی و تعداد عائله او صورت می گیرد. دادگاه معمولاً یک پیش پرداخت (سهمی از مهریه که باید بلافاصله پرداخت شود) و سپس اقساط ماهیانه را تعیین می کند.
تأثیر توان مالی زوج بر تصمیم دادگاه: دادگاه تمام جوانب مالی مرد را در نظر می گیرد. به عنوان مثال، اگر مرد حقوق بگیر باشد، بخشی از حقوق او برای پرداخت مهریه کسر می شود. اگر دارای شغل آزاد باشد، میزان درآمد تخمین زده شده و بر اساس آن اقساط تعیین می شود. هدف دادگاه ایجاد تعادلی است که هم حق زن برای دریافت مهریه محقق شود و هم مرد در مضیقه شدید مالی قرار نگیرد.
پیامد عدم پرداخت اقساط: در صورتی که مرد اقساط تعیین شده توسط دادگاه را به موقع پرداخت نکند، زن می تواند مجدداً درخواست حکم جلب او را بدهد. عدم پرداخت اقساط، به معنای نقض حکم دادگاه و بازگشت به وضعیت عدم پرداخت است که می تواند مجدداً جنبه کیفری پیدا کند.
مثال های عملی از شرایط اعسار و تقسیط
- زوج کارمند است: اگر مرد کارمند باشد و فیش حقوقی داشته باشد، دادگاه می تواند پس از بررسی حقوق و کسورات قانونی، حکم به پرداخت پیش پرداخت (مثلاً چند سکه) و سپس اقساط ماهیانه از محل حقوق او (مثلاً کسر یک چهارم یا یک سوم حقوق) بدهد.
- زوج دارای یک ملک است که محل سکونت اوست: ملک مسکونی که شأن زوج باشد، جزء مستثنیات دین محسوب می شود و قابل توقیف برای مهریه نیست. در این حالت، دادگاه به دلیل عدم وجود مال دیگر برای پرداخت یکجا، به درخواست اعسار مرد رسیدگی کرده و مهریه را تقسیط می کند.
- زوج هیچ مالی ندارد: اگر مرد بتواند ثابت کند که به جز مستثنیات دین، هیچ مال منقول یا غیرمنقول و درآمد کافی برای پرداخت مهریه ندارد، دادگاه با پذیرش اعسار، می تواند اقساط را به حداقل ممکن کاهش دهد یا حتی برای مدتی پرداخت اقساط را تعلیق کند تا وضعیت مالی مرد بهبود یابد.
پاسخ به سوالات متداول کاربران (FAQs)
آیا قانون جدید مهریه ۱۴ سکه شامل ازدواج های قبلی می شود؟
خیر، تا زمان نگارش این مقاله، طرح کاهش جنبه کیفری مهریه به ۱۴ سکه هنوز به قانون تبدیل نشده است. اما در صورتی که در آینده به قانون تبدیل شود، طبق اصول حقوقی، قوانین جدید معمولاً عطف به ماسبق نمی شوند مگر اینکه قانونگذار صراحتاً چنین تصریحی داشته باشد. با این حال، قوانین مربوط به جنبه کیفری معمولاً عطف به ماسبق می شوند و ممکن است سقف حبس برای بدهکاران مهریه (حتی در ازدواج های قبلی) تغییر کند، اما اصل مهریه که یک دین مدنی است، به همان میزان توافق شده در عقدنامه باقی خواهد ماند.
آیا با تعیین مهریه ۱۴ سکه، زن حق دریافت مهریه بیشتری ندارد؟
این یک برداشت نادرست است. طرح کاهش جنبه کیفری به ۱۴ سکه، صرفاً به محدودیت حبس برای عدم پرداخت مهریه مربوط می شود و سقف مهریه را تعیین نمی کند. زوجین همچنان می توانند هر تعداد سکه ای را به عنوان مهریه تعیین کنند. زن حق دریافت کل مهریه توافق شده را دارد. تفاوت در این است که اگر مهریه بیش از ۱۴ سکه باشد (در صورت تصویب طرح)، مرد برای مازاد بر آن زندانی نخواهد شد، اما همچنان موظف به پرداخت آن است و زن می تواند از طریق توقیف اموال، مهریه خود را مطالبه کند.
تا چه زمانی قانون ۱۴ سکه مهریه اجرا خواهد شد؟
همانطور که قبلاً ذکر شد، طرح ۱۴ سکه هنوز به قانون تبدیل نشده و در حال حاضر اجرایی نیست. تاریخ دقیق تصویب و اجرای آن مشخص نیست و نیازمند طی مراحل قانونی در مجلس و تأیید شورای نگهبان است. تا آن زمان، قانون ۱۱۰ سکه کماکان معتبر است.
آیا در قانون جدید مهریه زندان وجود دارد؟
بله، در قانون فعلی (۱۴۰۴)، زندان برای عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه وجود دارد، مشروط بر آنکه تمکن مالی مرد اثبات شود و او از پرداخت امتناع ورزد. برای مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه، مجازات حبس اعمال نمی شود. در صورت تصویب طرح ۱۴ سکه، سقف حبس به ۱۴ سکه کاهش می یابد، اما همچنان جنبه حبس برای آن سقف وجود خواهد داشت.
آیا برای ثبت مهریه مالیات ۲% باید پرداخت؟
خیر، تا زمان حاضر هیچ قانون رسمی مبنی بر اخذ مالیات ۲% برای ثبت مهریه وجود ندارد و این موضوع به صورت طرح یا شایعه مطرح شده است. مهریه به عنوان یک حق مالی، معاف از مالیات مستقیم است. تنها در صورت نقل و انتقال اموال به عنوان مهریه، ممکن است مشمول مالیات نقل و انتقال دارایی شود که این امری جداگانه است.
حق حبس زن (عدم تمکین تا زمان دریافت مهریه): آیا تحت تأثیر قوانین جدید قرار می گیرد؟
حق حبس یکی از حقوق قانونی زن است که به موجب آن، زن باکره می تواند تا زمان دریافت تمام مهریه خود، از تمکین خاص و عام خودداری کند، بدون اینکه ناشزه محسوب شود و حق نفقه او نیز پابرجاست. این حق از اصول قانون مدنی نشأت می گیرد و تغییرات احتمالی در سقف حبس مهریه (مانند ۱۴ یا ۱۱۰ سکه) بر حق حبس زن تأثیری ندارد. حق حبس مربوط به تعهد مرد به پرداخت مهریه در ابتدای زندگی است و مستقل از جنبه کیفری یا سقف آن است. البته در صورت پرداخت مهریه (یا پیش پرداخت آن در صورت تقسیط) حق حبس ساقط می شود.
در صورت فوت زوج، آیا مهریه به زوجه تعلق می گیرد؟
بله، مهریه یک دین ممتاز است و در صورت فوت زوج، زن حق دارد مهریه خود را از اموال به جای مانده از متوفی (ماترک) مطالبه و وصول کند، حتی پیش از تقسیم ارث میان وراث. این بدان معناست که مهریه مقدم بر سهم الارث وراث است و ابتدا باید مهریه زن پرداخت شود و سپس مابقی اموال میان وراث تقسیم گردد. این حق هیچ تفاوتی با سایر دیون متوفی ندارد و باید از ترکه او پرداخت شود.
نتیجه گیری
قانون مهریه در ایران، یکی از ارکان مهم نظام حقوق خانواده است که برای حفظ حقوق مالی زن طراحی شده است. همانطور که بررسی شد، درک تفاوت میان سقف ۱۱۰ سکه برای اعمال مجازات حبس و حق مطالبه کامل مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است. در حال حاضر، طرح هایی نظیر کاهش جنبه کیفری به ۱۴ سکه صرفاً در مراحل بررسی است و هنوز به قانون تبدیل نشده است، بنابراین قوانین فعلی با محوریت ۱۱۰ سکه معتبر است. همچنین، شایعاتی نظیر مالیات بر مهریه، صحت ندارد و مهریه به نرخ روز محاسبه و پرداخت می شود.
برای زوجین جوان در آستانه ازدواج، توصیه می شود که با آگاهی کامل از قوانین و بر اساس توان مالی خود، مهریه ای منطقی و قابل پرداخت تعیین کنند تا از بروز مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود. همچنین، زوجین درگیر پرونده های مهریه باید با شناخت دقیق از روش های مطالبه (از طریق اجرای ثبت یا دادگاه) و شرایط پرداخت (از جمله دادخواست اعسار و تقسیط)، حقوق و تکالیف خود را پیگیری نمایند. به دلیل پیچیدگی های حقوقی این حوزه و تغییرات احتمالی، مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده اکیداً توصیه می شود تا تصمیمات حقوقی با دقت و درایت کامل اتخاذ گردند. آگاهی مستمر از آخرین تغییرات قانونی نیز برای تمامی افراد درگیر با این موضوع، ضروری است.
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی در زمینه قوانین مهریه و حقوق خانواده، می توانید با وکلای مجرب ما تماس بگیرید. همچنین، نظرات، پرسش ها و تجربیات خود را در بخش دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید تا بتوانیم به غنای محتوای حقوقی در این حوزه کمک کنیم.
سوالات متداول
قانون جدید مهریه ۱۴۰۴، چه تفاوتی با قوانین قبلی مهریه دارد؟
قانون اصلی مهریه در ایران، ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده است که تغییری نکرده است. تغییرات عمده در سال های اخیر بیشتر در رویه های قضایی و بخشنامه ها بوده است، به ویژه در خصوص سقف ۱۱۰ سکه برای اعمال مجازات حبس. طرح هایی نظیر ۱۴ سکه یا مالیات بر مهریه، فعلاً در حد پیشنهاد یا شایعه هستند و به قانون تبدیل نشده اند. بنابراین، تفاوت بنیادین در متن قوانین اصلی تاکنون رخ نداده است.
آیا زنان می توانند با مشاوره گروه های حقوقی برای دریافت مهریه با قانون جدید خود اقدام نمایند؟
بله، در هر مرحله از مطالبه مهریه، از جمله قبل از اقدام حقوقی، در حین رسیدگی در دادگاه یا اجرای ثبت، و حتی برای پیگیری اعسار و تقسیط، مشاوره با وکلای متخصص در امور خانواده می تواند بسیار مؤثر باشد. وکلای متخصص با اشراف کامل بر قوانین و رویه های قضایی، می توانند بهترین راهکار را برای احقاق حقوق زن ارائه دهند و از طولانی شدن روند پرونده جلوگیری کنند.
قانون جدید مهریه امروز چیست؟
قانون مهریه امروز (در سال ۱۴۰۴) همان ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ است که سقف ۱۱۰ سکه را برای اعمال مجازات حبس تعیین کرده است. مهریه به نرخ روز محاسبه می شود و طرح های کاهش سقف حبس به ۱۴ سکه یا مالیات بر مهریه، هنوز قانونی نشده اند.
آیا در قانون جدید مهریه زندان وجود دارد؟
بله، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی، در صورت عدم پرداخت مهریه و اثبات تمکن مالی مرد، او می تواند با مجازات حبس مواجه شود. برای مهریه های مازاد بر ۱۱۰ سکه، زندان اعمال نمی شود و وصول مهریه تنها از طریق توقیف اموال و اثبات توانایی مالی مرد امکان پذیر است.
قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب شد؟
خیر، قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب نشده است و این موضوع صرفاً یک طرح پیشنهادی در مجلس است که هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیست. بنابراین، ملاک عمل همچنان سقف ۱۱۰ سکه برای جنبه کیفری مهریه است.
قانون جدید مهریه از کی اجرا می شود؟
اگر طرح هایی مانند کاهش سقف حبس به ۱۴ سکه در آینده به قانون تبدیل شوند، پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی، تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی، اجرایی خواهند شد. تاریخ دقیق آن در حال حاضر مشخص نیست و هرگونه گمانه زنی در این خصوص بی اساس است.
سقف مهریه ۱۴۰۴ چقدر است؟
در حال حاضر، هیچ سقف قانونی برای تعیین اصل مهریه وجود ندارد و زوجین می توانند هر میزان مهریه ای را با توافق یکدیگر تعیین کنند. اما سقف ۱۱۰ سکه برای اعمال مجازات حبس (جنبه کیفری) در نظر گرفته شده است. این بدان معناست که مهریه هر چقدر هم که باشد، زن حق مطالبه آن را دارد، اما مرد تنها تا سقف ۱۱۰ سکه ممکن است به دلیل عدم پرداخت زندانی شود.