ماه هفتم باماه هفتم بارداریرداری و چکاپ های لازم
چکاپ دوران بارداری بخصوص در ماه هفتم بارداری نقش بسزایی در بررسی روند سلامت مادر و جنین در دوران بارداری دارد که به مراقبت های دوران بارداری (مراقبت های پریناتال) شناخته می شوند. طول دوره ۹ ماهه بارداری برای انجام چکاپ های ضروری در سه دوره متفاوت با فواصلی زمانی خاص تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
- سه ماهه اول بارداری (هفته ۴ تا ۲۸): یک بار در ماه (هر چهار هفته یک بار)
- سه ماهه دوم بارداری (هفته ۲۸ تا ۳۶): دو بار در ماه هر (دو هفته یک بار)
- سه ماهه سوم بارداری (هفته ۳۶ تا ۴۱): هر هفته یک بار.
چکاپ سه ماهه اول بارداری
- آزمایش خون و آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی(CBC)
- آزمایش قند خون
- آزمایش تحمل گلوکز
- آزمایش تیروئید
- آزمایش ادرار
- آزمایش هپاتیت B
- ایمنی نسبت به بیماری های ویروسی یا آزمایش تورچ (TORCH)
- غربالگری
آزمایش خون
اولین آزمایشی است که توسط پزشک متخصص برای مادران باردار درخواست می شود. آزمایشهای خون شامل تشخیص گروه خونی، عامل Rh، غربالگری آنتی‌بادی، شمارش کامل سلول‌های خونی، بررسی میزان سطح ایمنی مادر نسبت به برخی از بیماری ویروسی قابل انتقال به جنین (مانند سرخجه) می باشد. در آزمایش شمارش کامل سلول های خونی نیز مقدار هموگلوبین، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون بررسی می شود.کدام اند؟
آزمایش قند خون
آزمایش قند خون ناشتا از جمله معاینات اولیه محسوب می شود که برای بررسی وضعیت دیابت استفاده می شود. اگر جواب آزمایش قند خون بین ۹۳ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فرد پری‌دیابتیک و اگر بیشتر از ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، فرد دیابتی محسوب می‌شود.
تست تحمل گلوکز
برای افراد بالای ۳۵ سال، افراد دارای فشار خون مزمن، افراد پری‌دیابتیک و افرادی که سقط جنین داشته اند، آزمایش تحمل گلوکز انجام می شود. برای انجام این آزمایش به مادران باردار شربت قندی داده می شود و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه گیری می کنند. این آزمایش بیانگر این است که بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می دهد. در صورتی که متابولیسم قند دچار اختلال شود، دیابت حاملگی در مادران باردار رخ می دهد.
آزمایش تیروئید
آزمایش تیروئید از جمله مهمترین آزمایشات چکاپ بارداری است که قبل از بارداری باید انجام شود. افزایش دفع ید در دوران بارداری از یک سو، جذب ید از بدن مادر توسط جنین از سوی دیگر، باعث کاهش ید در بدن مادران باردار و اختلال در تکامل سیستم عصبی جنین می شود.
در صورتی که غده تیروئید به اندازه نیاز بدن هورمون تولید نکند، کم کاری تیروئید ایجاد می‌شود که در مادران باردار کم کاری تیروئید باعث اختلال در رشد مغز، اختلال در تکامل دستگاه عصبی جنین و کم کاری مادرزادی تیروئید می شود که می توان با انجام به موقع آزمایش تیروئید و مصرف دارو در دوران بارداری مانع بروز این نوع از اختلالات مادرزادی شد.
عملکرد غده تیروئید در دوران بارداری در مادران باردار و ۳ روز بعد از زایمان مادر در نوزادان با انجام غربالگری تیروئید مورد بررسی قرار می گیرد.
خانم ها ۳۰ مورد چکاپ دارند که در صفحه می توانید تمامی آن ها را ببینید.
ایمنی نسبت به بیماری های ویروسی یا آزمایش تورچ (TORCH)
در این آزمایش میزان ایمنی مادران باردار نسبت به برخی از عفونت ها مانند هرپس ویروس، سرخچه، سایتومگالوویروس ها و… را با اندازه گیری مقدار آنتی‌بادی‌های کلاس IgG و IgM تولید شده علیه این نوع از عفونت ها در خون مورد بررسی قرار می گیرد.
آزمایش هپاتیت B
این نوع آزمایش برای بررسی آلودگی احتمالی مادر به ویروس هپاتیت B صورت می گیرد. اگر مادر به این ویروس آلوده شده باشد، با تزریق آنتی بادی ضد هپاتیت B به مادر و ۱۲ ساعت بعد از تولد نوزاد با تزریق اولین دوز واکسن هپاتیت B ایمنی مورد نیاز کودک تامین می کنند. دوز دوم واکسن هپاتیت B در ماه های اول و دوز سوم در شش ماهگی به کودک تزریق می شود.
آزمایش ادرار
این نوع آزمایش برای بررسی وجود یا عدم وجود عفونت های مجاری ادرار، وجود قند (گلیکوزوری)، پروتئین (پروتئینوری) و یا کتون (کتونوری) در ادرار استفاده می شود. وجود قند در ادرار بیانگر دیابت بارداری و وجود پروتئین در ادرار اگر همراه با فشار خون بالا باشد، به عنوان یکی از علائم مسمومیت بارداری محسوب می شود.
غربالگری
سندرم داون، تریزومی ۱۸، کم خونی داسی شکل، فیبروز کیستیک، هموفیلی و دیستروفی (تحلیل ماهیچه‌ها) از جمله بیماری های ژنتیکی است که از طریق آزمایش CVS قابل تشخیص هستند.
آزمایش پاپ اسمیر
آزمایش پاپ اسمیر یکی دیگر از مهمترین آزمایش های مربوط به سه ماهه اول حاملگی است که با استفاده از این آزمایش سرطان دهانه رحم و بیماریهای مقاربتی مانند کلامیدیوز و سوزاک تشخیص داده می شود.
چکاپ سه ماهه دوم بارداری
آمنیوسنتز
آمنیوسنتز آزمایشی است که در هفتۀ ۱۴ و ۱۶ بارداری (اغلب در هفتۀ ۱۶) در گروه پرخطر، توسط پزشک از مایع آمنیوتیک کیسۀ آب مادر نمونه گیری و برای تشخیص نهایی برخی از اختلالات کروموزومی و عفونت ها به آزمایشگاه ارسال می شود.
آزمایش آلفا فیتوپروتئین
جهت تشخیص قطعی این نوع از اختلالات در جنین سونوگرافی آنومالی و آمنیوسنتز انجام می شود. در صورتی که پزشک آزمایش غربالگری نشانگرهای چهارگانه را درخواست داده باشد، نیازی به آزمایش آلفا فیتوپروتئین مجزا نیست و سطح این ماده در این آزمایش اندازه‌گیری می‌شود.
غربالگری نشانگرهای چهارگانه
سونوگرافی آنومالی
در هفتۀ ۱۶ تا ۱۸ بارداری سونوگرافی آنومالی برای تشخیص مشکلات جسمی در جنین و وضعیت جفت توسط پزشک تجویز می شود.
غربالگری دیابت
غربالگری دیابت با استفاده از آزمایش چالش گلوکز انجام می‌شود که یک آزمایش روتین است که در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ و برای تشخیص دیابت بارداری انجام می‌شود. در این آزمایش، سطح گلوکز یا همان قند خون، یک ساعت پس از نوشیدن میزان مشخصی گلوکز خوراکی اندازه‌گیری می‌شود.
اگر نتیجه، بالا بودن قند خون را نشان دهد، آزمایش تحمل گلوکز نیز انجام خواهد شد که در این آزمایش، بعد از اندازه‌گیری قند خون ناشتا، مقدار مشخصی گلوکز خوراکی خورده می‌شود و طی دو تا سه ساعت، قند خون با گرفتن نمونه خون اندازه‌گیری می‌شود. دیابت بارداری می‌تواند باعث بزرگی غیرطبیعی جنین، زایمان مشکل و ایجاد عارضه‌هایی برای مادر و جنین شود.
چکاپ سه ماهه سوم بارداری
چکاپ سه ماهه سوم بارداری
تست کومبس غیر مستقیم در مادران Rh منفی
در هفته‌های ۲۶ تا ۳۰ جهت تشخیص عفونت ادراری و کم‌خونی آزمایش خون و ادرار انجام می شود. درصورتی‌که گروه خون مادر Rh منفی و گروه خون پدر Rh مثبت است، تست کومبس غیرمستقیم برای بررسی تولید آنتی‌بادی ضد Rh در خون مادر انجام می‌شود.
غربالگری استرپتوکوک گروه B
در هفته‌های ۳۷ و ۳۸ بارداری برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی استرپتوکوک گروه B از واژن و رکتوم نمونه گیری می شود. مادران آلوده به این نوع عفونت ها می توانند باعث عقب‌ماندگی ذهنی، اختلال بینایی و شنوایی در نوزادان شوند. می توان با مصرف آنتی‌بیوتیک از انتقال عفونت به نوزاد حین عبور از کانال زایمان مادر جلوگیری کرد.
آزمایش انعقاد خون مادر
این آزمایش جهت بررسی وضعیت انعقاد خون مادآزمایشات بارداری یکی از اقدامات مهم برای مراقبت‌های دوران بارداری است. این آزمایشات اطلاعاتی را دربارۀ سلامت شما و فرزندتان در اختیار پزشک می‌گذارد و کمک می‌کند تا هر نوع مشکل مؤثر در سلامت جنین و شما مثل نقصهای مادرزادی، بیماریهای ژنتیکی و عوارض بارداری تشخیص داده شود. برخی از آزمایشات بارداری برای همۀ زنان تجویز می‌شود، درحالی‌که برخی از آنها فقط با توجه به شرایط زنان باردار و تشخیص پزشک تجویز خواهد شد. برخی از این آزمایشات در این مطلب بررسی شده و بهتر است شما نیز اطلاعات کافی را در مورد این آزمایشات داشته باشید.
آزمایشها و اقدامات معمول بارداری
آزمایشهای مختلفی در طول مراحل دوران بارداری انجام می‌شود. برخی از این آزمایشها، سلامت شما را بررسی می‌کند و برخی از آنها اطلاعاتی دربارۀ سلامت جنین در اختیار پزشک می‌گذارد. این آزمایشها به شرح زیر است:
آزمایش خون و ادرار
انجام آزمایشات معمول و روتین بارداری برای بررسی وضعیت سلامت شما ضروری است و بر حسب ضرورت، ممکن است پزشک آزمایشهای دیگری را نیز برای شما تجویز کند. در این آزمایشها، نمونۀ خون و ادرار شما برای وجود موارد زیر بررسی می‌شود:
- شمارش گلبول‌ها یا cbc و کم‌خونی
- دیابت و دیابت بارداری
- کم کاری یا پرکاری تیرویید
- ایدز، هپاتیت b و دیگر بیماریهای آمیزشی
- تعیین گروه خون پدر برای تعیین rh
- قند و پروتیین در ادرار
- وجود عفونت در ادرار
- تست کومبس غیرمستقیم در مادران rh منفی
سونوگرافی
در سونوگرافی پزشک با استفاده از امواج اولتراساند، وضعیت جفت جنین و اندام‌‌های او را بررسی می‌کند. اگر در دوران بارداری با مشکلی مواجه نشوید، این سونوگرافی‌ها شامل موارد زیر است:
- سونوگرافی اول: در هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ بارداری و همراه با آزمایشهای غربالگری جنین و تحت عنوان سونوگرافی nt انجام می‌شود.
- سونوگرافی دوم: به شکل معمول از شروع هفتۀ ۱۶ تا قبل از پایان هفتۀ ۱۸ بارداری درخواست می‌شود. سونوگرافی هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری باید هدفمند و به منظور بررسی تعداد جنین، وضعیت جفت، سن بارداری و تعیین ناهنجاری‌های واضح جنین صورت می‌گیرد.
- سونوگرافی سوم: در هفته‌های ۳۱ تا ۳۴ بارداری به منظور بررسی وضعیت رشد جنین، میزان مایع آمنیوتیک، نمایش جنین، وضعیت جفت و ناهنجاری‌ها درخواست داده می‌شود.
آزمایش غربالگری دیابت بارداری
به منظور غربالگری دیابت بارداری، پزشک معمولاً برای همۀ زنان باردار در هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری، آزمایش‌هایی را توصیه می‌کند. معمولاً آزمایشهای غربالگری دیابت بارداری به دو روش انجام می‌شوند. یکی از این روش‌ها است. در این روش به زن باردار، ۵۰ گرم گلوکز خوراکی داده می‌شود و بعد از یک ساعت گلوکز خون از طریق یک نمونه‌گیری خون ساده اندازه‌گیری می‌شود، درصورتی‌که گلوکز خون کمتر از ۱۴۰میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، وضعیت طبیعی محسوب خواهد شد و در غیر این صورت، مرحلۀ دوم آزمایش که آزمایش تحمل گلکوز خوراکی است درخواست می‌شود.
در این آزمایش ابتدا قند خون ناشتا اندازه گرفته می‌شود و سپس به فرد ۱۰۰ گرم گلوکوز خوراکی داده می‌شود و میزان قند خون سه بار؛ یک ساعت، دو ساعت و سه ساعت پس از خوردن گلوکز اندازه‌گیری می‌شود. پزشک با بررسی نتایج، تشخیص قطعی دیابت بارداری را می‌دهد. روش دیگر روش یک مرحله‌ای است که در آن آزمون چالش گلوکز حذف شده است و پزشک تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته با ۷۵ گرم گلوکز را درخواست می‌کند.
غربالگری نقص مادرزادی جنین
آزمایشهای غربالگری برای بررسی میزان احتمال وجود اختلالات ژنتیکی و نقصهای مادرزادی در جنین استفاده می‌شود. مهمترین اختلالات کروموزومی که در این غربالگری غربال می‌شود، تریزومی‌ها هستند که در این بین سندرم داون شایع‌ترین می‌باشد. آزمایشهای غربالگری معمولاً میزان خطر ابتلا به یک اختلال یا بیماری را نشان می‌دهد و پرخطر بودن یک نتیجه به این معنی نیست که کودک حتماً با آن بیماری یا اختلال متولد خواهد شد. از طرفی کم‌خطر بودن نتیجۀ یک آزمایش نیز به معنی یک بارداری بدون مشکل نخواهد بود.
انجام آزمایشهای غربالگری نقص مادرزادی جنین در بارداری به همۀ زنان توصیه می‌شود، اما اگر بر اساس نتیجۀ آزمایشهای غربالگری یا نظر پزشک، مادر باردار در گروه پرخطر دسته‌بندی شود، پزشک ممکن است آزمایشهای تشخیصی دیگری را نیز تجویز کند. برای بررسی اختلالات ژنتیکی و نقصهای مادرزادی در جنین، از آزمایشهای غربالگری به شکل‌های زیر استفاده می‌شود: