مصالح در عقد صلح

مصالح در عقد صلح به شخصی اطلاق می شود که مال یا حقی را واگذار می کند یا از حق خود صرف نظر می نماید. شناخت دقیق مصالح و شرایط قانونی او برای صحت و اعتبار عقد صلح حیاتی است، زیرا هرگونه نقص در اهلیت یا اراده وی می تواند به بطلان یا عدم نفوذ قرارداد منجر شود.

عقد صلح، یکی از پرکاربردترین عقود در نظام حقوقی ایران به شمار می رود که نقش بسزایی در حل و فصل اختلافات و همچنین انتقال اموال و حقوق ایفا می کند. این قرارداد به دلیل انعطاف پذیری و قابلیت انطباق با موقعیت های گوناگون، از جایگاه ویژه ای در معاملات و روابط حقوقی برخوردار است. ارکان اصلی عقد صلح شامل مصالح (صلح کننده)، متصالح (پذیرنده صلح)، مورد صلح (موضوع صلح) و مال الصلح (عوض صلح، در صورت وجود) هستند. در میان این ارکان، نقش مصالح به دلیل جایگاه او به عنوان واگذارکننده یا ایجاب کننده اصلی، محوری و بسیار حائز اهمیت است. درک دقیق چیستی مصالح، شرایط قانونی لازم برای او، و پیامدهای عدم رعایت این شرایط، برای صحت و نفوذ عقد صلح ضروری است. این مقاله به تفصیل به بررسی این ابعاد می پردازد تا تمامی ابهامات پیرامون شخص مصالح برطرف شود و به عنوان مرجعی معتبر و جامع در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.

مصالح کیست؟ تعریف و جایگاه حقوقی

در ادبیات حقوقی، مصالح به معنای سازش کننده، آشتی کننده یا کسی است که به منظور توافق و رفع تنازع یا انتقال مال و حقی، طرف دیگر را به صلح فرامی خواند و پیشنهاد خود را ارائه می دهد. در اصطلاح حقوق مدنی و در بستر عقد صلح، مصالح فردی است که ایجاب صلح را ارائه می دهد یا به عبارتی، مال، منفعت یا حقی از خود را به دیگری واگذار می کند یا از آن صرف نظر می نماید. این شخص می تواند در جایگاه واگذارکننده مال ملکی، متعهد به اسقاط دین یا هر عنوان دیگری باشد که در قرارداد صلح نقش اصلی را در تغییر وضعیت حقوقی یک حق یا مال ایفا می کند.

تمایز مصالح از متصالح

برای درک عمیق تر نقش مصالح، تمایز آن از متصالح اهمیت دارد. متصالح به کسی گفته می شود که پیشنهاد صلح را می پذیرد و مال یا حق واگذار شده توسط مصالح را قبول می کند. به بیان ساده، مصالح دهنده و متصالح گیرنده است. برای مثال، اگر فردی ملک خود را به دیگری صلح کند، فردی که ملک را واگذار می کند مصالح نامیده می شود و فردی که ملک را می پذیرد، متصالح است. این تمایز در تعیین حقوق و تکالیف هر یک از طرفین در عقد صلح اساسی است.

جایگاه مصالح در عقد صلح

مصالح در عقد صلح، همانند فروشنده در عقد بیع یا واهب در عقد هبه، نقش محوری ایفا می کند. اوست که مالکیت، منفعت یا حق مشخصی را مورد صلح قرار می دهد. این واگذاری یا صرف نظر کردن می تواند معوض (در ازای دریافت عوض) یا غیرمعوض (به صورت رایگان) باشد. اهمیت این جایگاه زمانی دوچندان می شود که شرایط قانونی لازم برای مصالح مورد بررسی قرار گیرد، چرا که هرگونه نقص در این شرایط، می تواند به سلامت و اعتبار کل عقد صلح خدشه وارد کند. برای مثال، در یک صلح نامه ملکی، شخصی که سند ملک را برای انتقال به دیگری صلح می کند، مصالح است. در صلح دعوا، فردی که از حق اقامه دعوای خود صرف نظر می کند، مصالح نامیده می شود.

شرایط اساسی مصالح برای صحت عقد صلح (ماده ۷۵۳ قانون مدنی)

ماده ۷۵۳ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح داشته باشند. این ماده، سنگ بنای اعتبار عقد صلح است و نشان می دهد که وجود برخی شرایط در مصالح (و البته متصالح) برای اینکه صلح به درستی واقع شود، ضروری است. این شرایط در مجموع تحت عنوان اهلیت شناخته می شوند و شامل بلوغ، رشد، عقل، قصد و رضایت هستند. فقدان یا نقص در هر یک از این شرایط، می تواند پیامدهای حقوقی جدی از جمله بطلان یا عدم نفوذ عقد صلح را در پی داشته باشد.

الف) اهلیت مصالح

اهلیت به معنای شایستگی قانونی یک شخص برای دارا شدن حقوق (اهلیت استیفا) و اجرای آن حقوق یا تصرف در اموال خود (اهلیت تصرف) است. در عقد صلح، مصالح باید دارای اهلیت تصرف باشد؛ یعنی توانایی قانونی برای واگذاری مال یا حق خود را دارا باشد. این اهلیت شامل سه عنصر کلیدی است:

۱. بلوغ مصالح

بلوغ، نخستین شرط اهلیت است که به معنای رسیدن به سن قانونی تمییز و درک است. در نظام حقوقی ایران، بلوغ شرعی برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری تعیین شده است. اما صرف بلوغ شرعی برای تصرفات مالی کافی نیست. قانون مدنی برای انجام معاملات و تصرفات مالی، سن ۱۸ سال تمام شمسی را به عنوان اماره رشد در نظر می گیرد. بنابراین، صغیر (فرد نابالغ) چه دختر و چه پسر، به دلیل نداشتن اهلیت تصرف، نمی تواند مستقلاً عقد صلح را به عنوان مصالح منعقد کند.

اگر صغیری (فرد نابالغ) اقدام به انعقاد عقد صلح نماید، این عقد باطل خواهد بود. در چنین مواردی، صلح باید توسط نماینده قانونی صغیر انجام شود. نمایندگان قانونی صغیر عبارتند از:

• ولی قهری: پدر و جد پدری.
• قیم: در صورت عدم وجود ولی قهری یا عدم صلاحیت آن ها، قیم منصوب از سوی دادگاه.

ولی قهری یا قیم می توانند به شرط رعایت غبطه و مصلحت صغیر، به جای او عقد صلح را منعقد کنند و در این صورت، صلح صحیح و نافذ خواهد بود.

۲. رشد مصالح

رشد به معنای توانایی اداره عقلانی اموال و تشخیص مصلحت خود در معاملات است. فرد رشید کسی است که می تواند در اموال و دارایی های خود به صورت عاقلانه تصرف کند و تصمیمات مالی او بر اساس منطق و مصلحت شخصی اش باشد، نه از روی سفه و بی تدبیری. همانطور که گفته شد، سن ۱۸ سال تمام شمسی به عنوان اماره رشد در نظر گرفته می شود؛ یعنی فرض بر این است که افراد بالای ۱۸ سال رشید هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود و دادگاه حکم به عدم رشد (سفه) فرد دهد.

فرد سفیه (غیر رشید) به دلیل نداشتن توانایی اداره عقلانی اموال خود، اجازه تصرفات مالی مستقل را ندارد. از این رو، صلح توسط سفیه، غیر نافذ است. عدم نفوذ به این معناست که عقد باطل نیست، اما برای معتبر شدن نیاز به تأیید و تنفیذ ولی یا قیم سفیه دارد. اگر ولی یا قیم مصلحت سفیه را در این صلح ببیند و آن را تأیید کند، عقد نافذ خواهد شد، در غیر این صورت، بی اعتبار می ماند.

۳. عقل مصالح

عقل، سلامت قوای دماغی و قدرت تمییز و ادراک را شامل می شود. در مقابل، جنون به معنای فقدان یا اختلال شدید قوای عقلانی است که فرد را از درک و تمییز درست امور بازمی دارد. افراد مجنون، به دلیل عدم توانایی درک ماهیت اعمال حقوقی خود، فاقد اهلیت تصرف هستند.

جنون به دو دسته اصلی تقسیم می شود:

• جنون دائمی: فرد همواره دچار اختلالات عقلانی است.
• جنون ادواری: فرد دارای دوره های جنون و دوره های افاقه (بهبودی موقت) است.

صلح توسط مجنون، چه جنون او دائمی باشد و چه ادواری (اگر عقد در دوره جنون واقع شده باشد)، باطل است. در این موارد نیز، همانند صغیر، صلح باید توسط قیم قانونی مجنون و با رعایت مصلحت وی انجام شود.

ب) قصد مصالح

قصد، یکی از مهم ترین ارکان هر عقد و معامله ای است و به معنای اراده جدی و باطنی شخص برای ایجاد اثر حقوقی مشخص از طریق انعقاد عقد است. مصالح باید در زمان انعقاد عقد صلح، قصد واقعی و جدی برای واگذاری یا صرف نظر از مال یا حق مورد صلح را داشته باشد.

مصادیق فقدان قصد شامل مواردی است که فرد بدون اراده جدی و آگاهانه اقدام به صلح می کند، مانند:

• شوخی: صلح به قصد مزاح و شوخی.
• مستی: صلح در حال عدم هوشیاری ناشی از مستی.
• بیهوشی یا خواب: صلح در حال بیهوشی یا خواب که اراده ای وجود ندارد.
• اشتباه ماهوی: اشتباه در ماهیت عقد (مثلاً تصور کند عقد هبه است نه صلح)

در هر یک از این موارد، به دلیل فقدان قصد جدی و واقعی، عقد صلح باطل خواهد بود و هیچ اثر حقوقی بر آن مترتب نیست.

ج) رضایت مصالح

رضایت به معنای میل باطنی و اختیار کامل شخص برای انجام معامله است. حتی اگر مصالح قصد انجام صلح را داشته باشد، اما این قصد تحت تأثیر اجبار و تهدید شکل گرفته باشد، رضایت او مخدوش شده و عقد باطل نخواهد بود اما از نفوذ آن کاسته می شود.

تأثیر اکراه بر عقد صلح

اکراه به معنای اجبار و تهدیدی است که مانع آزادی اراده شخص در تصمیم گیری می شود. اگر مصالح در نتیجه اکراه (اجبار غیرقانونی و تهدید به ضرر جانی، مالی یا عرضی خود یا بستگان نزدیک) اقدام به انعقاد عقد صلح نماید، عقد صلح غیر نافذ خواهد بود. عدم نفوذ به این معناست که عقد صلح در حال حاضر اعتبار اجرایی ندارد، اما اگر مصالح پس از رفع اکراه، صلح را تأیید و تنفیذ کند، عقد از تاریخ انعقاد اولیه نافذ و معتبر می گردد. در غیر این صورت، عقد باطل تلقی می شود.

تمایز اکراه از اضطرار

تمایز اکراه از اضطرار در حقوق مدنی بسیار مهم است. اضطرار به معنای وضعیتی است که فرد در نتیجه شرایط و فشارهای بیرونی (بدون اجبار مستقیم از سوی طرف دیگر معامله) ناچار به انجام معامله می شود؛ مثلاً برای پرداخت بدهی های سنگین، مجبور به فروش مال خود با قیمت پایین می شود. در اضطرار، اراده و رضایت فرد وجود دارد، هرچند ممکن است از روی ناچاری باشد. بنابراین، صلحی که از روی اضطرار واقع شود، صحیح و نافذ است و هیچ ایرادی بر آن وارد نیست، برخلاف صلح مکره که غیر نافذ است.

ماده ۷۵۳ قانون مدنی تصریح می کند که برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت معامله و تصرف در مورد صلح را دارا باشند. این ماده، اساس اعتبار قانونی عقد صلح را در گرو وجود بلوغ، رشد، عقل، قصد و رضایت کامل مصالح قرار می دهد.

اختیارات و محدودیت های مصالح در عقد صلح

مصالح به عنوان طرف اصلی واگذارکننده در عقد صلح، دارای اختیارات و در عین حال محدودیت هایی است که شناخت آن ها برای تنظیم یک صلح نامه معتبر ضروری است. این اصول حقوقی، چارچوب عمل مصالح را تعیین می کنند.

اختیارات مصالح

مصالح در عقد صلح، دامنه وسیعی از اختیارات را برای شکل دهی به توافقات دارد:

1. انتخاب موضوع صلح: مصالح می تواند موضوع صلح را انتخاب کند. این موضوع می تواند شامل تملیک عین (مانند صلح یک ملک)، تملیک منفعت (مانند صلح حق سکونت برای مدت مشخص)، اسقاط دین (بخشش بدهی)، اسقاط حق (صرف نظر از حق شفعه یا حق رجوع)، یا حل و فصل دعاوی (اختلافات موجود یا احتمالی) باشد.
2. تعیین نوع صلح: مصالح اختیار دارد نوع صلح را تعیین کند. صلح می تواند معوض (در ازای دریافت عوض مشخص)، غیرمعوض (رایگان و بدون عوض) یا محاباتی (با عوض ناچیز و نمادین) باشد. در صلح معوض، او می تواند میزان و ماهیت عوض را نیز تعیین کند.
3. گنجاندن شروط ضمن عقد: با توجه به اصل لازم الاجرا بودن عقد صلح، مصالح می تواند هر شرطی را که مخالف مقتضای عقد صلح نباشد و نامشروع نباشد، در ضمن قرارداد بگنجاند. این شروط می تواند شامل:
   • شرط خیار: برای مثال، شرط فسخ عقد در صورت عدم پرداخت مال الصلح در موعد مقرر.
   • شرط فعل: تعهد متصالح به انجام عملی خاص.
   • شرط نتیجه: تحقق یک امر حقوقی خاص به محض انعقاد عقد.
   • شرط عمرى یا رقبى: برای مثال، صلح مالی با شرط انتفاع مصالح از منافع آن تا پایان عمرش (صلح عمری).

محدودیت های مصالح

با وجود اختیارات گسترده، مصالح با محدودیت هایی نیز روبرو است که برای حفظ نظم حقوقی و حقوق اشخاص ثالث وضع شده اند:

1. عدم صلح بر مال متعلق به دیگری: مصالح تنها می تواند مال یا حقی را صلح کند که مالک آن باشد یا از طرف مالک، وکالت یا نمایندگی قانونی داشته باشد. صلح بر مال غیر، فضولی و غیر نافذ است و در صورت عدم تنفیذ مالک اصلی، باطل خواهد بود. این اصل، ریشه در قاعده «هیچ کس نمی تواند بر مال دیگری تصرف کند» دارد.
2. عدم صلح بر امر نامشروع یا غیرقانونی (ماده ۷۵۴ قانون مدنی): موضوع صلح باید مشروع و قانونی باشد. صلح بر امری که مغایر با قوانین آمره، نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد، باطل است. برای مثال، صلح بر قمار یا شرط بندی، باطل است.
3. عدم صلح بر مال موقوفه: اموال موقوفه از شمول تصرفات مالکانه خارج هستند و قابل صلح نیستند، مگر در موارد استثنائی و با مجوز قانونی خاص و با رعایت شرایط وقف نامه.
4. عدم صلح بر مال در رهن یا وثیقه: بر اساس ماده ۷۹۳ قانون مدنی، راهن (مالک مال در رهن) نمی تواند بدون رضایت مرتهن (طلبکار دارای وثیقه) تصرفاتی در مال مرهونه انجام دهد که ناقل مالکیت باشد یا موجب تضییع حق مرتهن شود. بنابراین، صلح مالی که در رهن یا وثیقه است، بدون رضایت مرتهن، غیر نافذ تلقی می شود.
5. ممنوعیت استفاده از صلح برای فرار از دین: اگر ثابت شود که عقد صلح با هدف فرار از پرداخت دیون و تضییع حقوق بستانکاران منعقد شده است، مطابق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، این صلح در برابر طلبکاران غیر قابل استناد و باطل خواهد بود.
6. ممنوعیت صلح بر امر باطل: اگر موضوع اصلی صلح، خود امری باطل باشد، صلح بر آن نیز باطل خواهد بود (ماده ۷۶۵ قانون مدنی). برای مثال، صلحی که برای حل و فصل یک معامله باطل انجام شده باشد، خود نیز باطل است.

پیامدهای حقوقی عدم رعایت شرایط مصالح

عدم رعایت هر یک از شرایط قانونی مربوط به مصالح در عقد صلح، می تواند پیامدهای حقوقی متفاوتی در پی داشته باشد. این پیامدها از بطلان کامل عقد تا عدم نفوذ آن متغیر است که درک دقیق تفاوت آن ها برای طرفین قرارداد ضروری است.

بطلان عقد صلح

بطلان شدیدترین نوع بی اعتباری در عقود است و به معنای آن است که عقد از اساس و از ابتدا فاقد هرگونه اثر حقوقی بوده و گویا هرگز منعقد نشده است. مواردی که منجر به بطلان عقد صلح می شوند، عمدتاً به فقدان ارکان اساسی عقد بازمی گردد:

• فقدان اهلیت کامل: اگر مصالح فاقد بلوغ یا عقل باشد (صغیر یا مجنون)، عقد صلح از اساس باطل است.
• فقدان قصد: اگر مصالح در زمان انعقاد عقد صلح، قصد جدی برای انجام معامله نداشته باشد (مانند صلح از روی شوخی، مستی، بیهوشی یا خواب)، عقد باطل است.
• نامشروع بودن مورد صلح: اگر موضوع صلح، غیرقانونی، نامشروع یا مخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد (مانند صلح بر قمار)، عقد باطل است.
• عدم وجود مورد صلح: اگر در زمان انعقاد عقد، مورد صلح وجود خارجی نداشته باشد، عقد صلح باطل است.
• اشتباه در موضوع یا طرفین صلح (ماده ۷۶۲ قانون مدنی): اگر اشتباه در شخصیت مصالح یا متصالح، یا در مورد صلح (مثلاً تصور می شده یک زمین خاص صلح می شود اما زمین دیگری مدنظر بوده) واقع شود، صلح باطل است.

عقد باطل قابل تنفیذ و اصلاح نیست و هر ذینفعی می تواند بطلان آن را از دادگاه درخواست کند.

عدم نفوذ عقد صلح

عدم نفوذ حالتی است که عقد صلح از نظر شکل و ارکان اولیه منعقد شده، اما به دلیل نقص در رضایت یکی از طرفین یا عدم صلاحیت کامل آن ها، هنوز اثر حقوقی قطعی و لازم الاجرا ندارد. عقد غیر نافذ، باطل نیست و می تواند با تنفیذ بعدی شخص ذی حق یا نماینده قانونی، اعتبار کامل یابد.

موارد اصلی عدم نفوذ عقد صلح عبارتند از:

• صلح توسط سفیه (غیر رشید): اگر مصالح فاقد رشد باشد و بدون اجازه ولی یا قیم خود اقدام به صلح نماید، عقد غیر نافذ است و برای اعتبار نیاز به تنفیذ بعدی ولی یا قیم دارد.
• صلح مکره: اگر مصالح تحت تأثیر اکراه و اجبار اقدام به صلح کرده باشد، عقد غیر نافذ است. پس از رفع اکراه، مصالح می تواند صلح را تنفیذ (تأیید) کند که در این صورت از ابتدا معتبر می شود، یا آن را رد کند که در این صورت باطل می گردد.
• صلح فضولی: اگر شخصی بدون داشتن سمت نمایندگی یا ولایت، مال دیگری را صلح کند، عقد فضولی و غیر نافذ است. اعتبار آن منوط به تنفیذ مالک اصلی است.

تفاوت اساسی بطلان و عدم نفوذ در این است که عقد باطل از ابتدا بی ارزش است و قابلیت اصلاح ندارد، اما عقد غیر نافذ می تواند با اراده بعدی، به یک عقد صحیح و معتبر تبدیل شود.

مسئولیت های حقوقی مصالح در صورت تدلیس یا تخلف از شروط

علاوه بر موارد بطلان و عدم نفوذ، مصالح ممکن است در صورت بروز مشکلاتی مسئولیت هایی نیز پیدا کند:

• تدلیس (فریبکاری): اگر مصالح با عملیات فریبکارانه، موجب اغفال متصالح شده و او را به انعقاد صلح راضی کرده باشد، متصالح حق فسخ صلح را به استناد خیار تدلیس خواهد داشت (ماده ۷۶۴ قانون مدنی).
• تخلف از شروط ضمن عقد: در صورتی که مصالح شرطی را که در ضمن عقد صلح پذیرفته، رعایت نکند، متصالح می تواند به استناد خیار تخلف شرط، عقد صلح را فسخ کند. این شروط باید مشروع و قانونی باشند.

بطلان عقد صلح به معنای آن است که هرگز وجود نداشته، در حالی که عدم نفوذ به این معناست که عقد می تواند با تأیید بعدی اعتبار یابد.

نکات کاربردی برای مصالح و متقاضیان صلح

با توجه به اهمیت عقد صلح و پیچیدگی های حقوقی مربوط به مصالح، رعایت نکات کاربردی زیر برای هر دو طرف، به ویژه مصالح، جهت تضمین صحت و نفوذ قرارداد ضروری است و از بروز اختلافات آتی پیشگیری می کند.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

پیش از هرگونه اقدام برای انعقاد عقد صلح، توصیه اکید می شود که با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور قراردادها مشورت شود. مشاوره حقوقی می تواند به شناسایی دقیق حقوق و تعهدات طرفین، ارزیابی شرایط اهلیت مصالح، بررسی مشروعیت موضوع صلح و تدوین صحیح مفاد صلح نامه کمک کند. یک حقوقدان باتجربه قادر است پیچیدگی های قانونی را برای شما روشن ساخته و از ورود به قراردادهای مشکل زا جلوگیری نماید.

لزوم تنظیم صلح نامه به صورت رسمی

اگرچه صلح نامه می تواند به صورت عادی (دست نویس یا تایپی بدون ثبت رسمی) تنظیم شود، اما برای افزایش اعتبار، جلوگیری از انکار و تردید در آینده، و کاهش اختلافات احتمالی، اکیداً توصیه می شود که صلح نامه به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم گردد. صلح نامه رسمی، سند لازم الاجرا محسوب می شود و قدرت اثباتی بالاتری دارد.

بررسی دقیق مفاد صلح نامه

قبل از امضا، تمامی مفاد و شروط مندرج در صلح نامه باید با دقت تمام توسط مصالح مطالعه و بررسی شود. اطمینان از شفافیت عبارات، وضوح شروط، و انطباق آن ها با توافقات واقعی طرفین حیاتی است. هرگونه ابهام یا شرط نامفهوم می تواند در آینده منشاء اختلاف گردد. در صورت لزوم، از مشاور حقوقی بخواهید تا بندهای قرارداد را برای شما تشریح کند.

جمع آوری و بررسی دقیق مدارک

مصالح باید اطمینان حاصل کند که تمامی مدارک هویتی خود و متصالح، و همچنین مدارک مالکیتی مربوط به مورد صلح، کامل و بدون نقص هستند. بررسی دقیق اصالت اسناد و مدارک، از جمله سند مالکیت، کارت ملی، شناسنامه، و در صورت نیاز گواهی حصر وراثت، از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری می کند.

نقش نماینده قانونی برای مصالح فاقد اهلیت

چنانچه مصالح فاقد اهلیت کامل باشد (صغیر، مجنون، یا سفیه)، تمامی مراحل انعقاد عقد صلح باید توسط نماینده قانونی او (ولی قهری، قیم، یا وکیل رسمی) صورت گیرد. نماینده قانونی مکلف است که رعایت غبطه و مصلحت مصالح فاقد اهلیت را در اولویت قرار دهد و هرگونه تخلف از این اصل می تواند منجر به بی اعتباری عقد صلح شود.

تفاوت های صلح با سایر عقود

اگرچه عقد صلح در برخی موارد ممکن است نتایجی مشابه با سایر عقود مانند بیع (خرید و فروش)، هبه (بخشش) یا وصیت (انتقال مال پس از فوت) داشته باشد، اما تفاوت های ماهوی مهمی با آن ها دارد که درک این تفاوت ها برای مصالح ضروری است:

• با بیع: صلح از قواعد خاص بیع مانند حق شفعه (ماده ۷۵۹ قانون مدنی) و خیارات مختص بیع پیروی نمی کند، حتی اگر در مقام بیع واقع شود. انعطاف پذیری صلح بیشتر از بیع است.
• با هبه: هبه عقدی جایز است (قابل رجوع)، در حالی که صلح عقدی لازم است (غیرقابل فسخ مگر با خیار یا اقاله).
• با وصیت: وصیت صرفاً پس از فوت موصی اثر می گذارد و در مورد یک سوم اموال نافذ است، در حالی که صلح عقدی است که در زمان حیات مصالح منعقد شده و فوراً اثر حقوقی خود را ایجاد می کند.

این تفاوت ها به مصالح کمک می کند تا با آگاهی کامل، مناسب ترین قالب حقوقی را برای تحقق اهداف خود انتخاب کند.

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی جامع و تخصصی مفهوم مصالح در عقد صلح، شرایط اساسی او برای صحت و نفوذ قرارداد، اختیارات و محدودیت هایش، و پیامدهای حقوقی ناشی از عدم رعایت این موازین پرداختیم. روشن شد که مصالح، به عنوان واگذارکننده یا ایجاب کننده اصلی، نقش بی بدیلی در شکل گیری و اعتبار عقد صلح دارد و اهلیت کامل (شامل بلوغ، رشد، عقل)، قصد جدی و رضایت بدون اکراه از جمله مهم ترین شرایطی هستند که باید در او محقق شود. هرگونه نقص در این شرایط می تواند منجر به بطلان یا عدم نفوذ قرارداد گردد.

اهمیت بی بدیل مصالح و شرایط قانونی او در تعیین سرنوشت عقد صلح، لزوم آگاهی کامل، دقت و رعایت موازین حقوقی را توسط هر دو طرف قرارداد، به ویژه مصالح، دوچندان می کند. برای تضمین انعقاد صلحی معتبر و نافذ که حقوق طرفین را به درستی تامین کند و از بروز اختلافات آتی جلوگیری نماید، بهره گیری از دانش و تجربه متخصصین حقوقی قبل از هرگونه اقدام، نه تنها توصیه، بلکه یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. این اقدام پیشگیرانه، می تواند امنیت حقوقی معاملات را افزایش داده و از پیچیدگی ها و هزینه های احتمالی دعاوی قضایی در آینده جلوگیری کند.