نمونه دادخواست انحصار وراثت از طرف ورثه
نمونه دادخواست انحصار وراثت از طرف ورثه
دادخواست انحصار وراثت از طرف ورثه سندی قانونی است که جهت تعیین رسمی ورثه متوفی و سهم الارث هر یک از آنان به مراجع قضایی تقدیم می شود تا امکان انجام امور مالی، اداری و حقوقی مربوط به ترکه فراهم آید. این فرآیند گامی اساسی برای تعیین تکلیف دارایی های متوفی و جلوگیری از اختلافات آتی است. پیگیری دقیق این دادخواست، ضامن حفظ حقوق ورثه و اجرای صحیح قوانین مربوط به ارث است.
پس از فوت هر شخص، یکی از مهمترین اقدامات قانونی که ورثه باید انجام دهند، دریافت گواهی انحصار وراثت است. این گواهی به عنوان یک سند رسمی، نام و مشخصات تمامی وراث قانونی متوفی، نسبت آن ها با متوفی و میزان سهم الارث هر یک را تعیین می کند. بدون این گواهی، انجام بسیاری از امور حقوقی و مالی مربوط به ترکه (اموال و دارایی های به جا مانده از متوفی) با موانع جدی روبرو خواهد شد. از برداشت وجوه از حساب های بانکی متوفی گرفته تا نقل و انتقال سند ملک، سهام، خودرو و حتی دریافت حقوق بازنشستگی یا مستمری، همگی مستلزم ارائه این گواهی به مراجع ذی ربط هستند.
مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی است. این شورا با بررسی مدارک و مستندات ارائه شده، نسبت به صدور گواهی اقدام می نماید. شناخت دقیق مراحل، مدارک و نحوه تنظیم دادخواست انحصار وراثت، می تواند فرآیند پیچیده اداری و حقوقی را برای ورثه تسهیل کرده و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید.
شناخت انواع انحصار وراثت: محدود و نامحدود
انحصار وراثت به دو دسته اصلی «محدود» و «نامحدود» تقسیم می شود که هر یک شرایط و مراحل خاص خود را دارند. تشخیص نوع انحصار وراثت مورد نیاز، به ارزش کل ترکه متوفی بستگی دارد و گامی حیاتی در شروع فرآیند قانونی محسوب می شود.
انحصار وراثت محدود
این نوع انحصار وراثت برای مواردی کاربرد دارد که ارزش کل ترکه متوفی (شامل تمامی اموال منقول و غیرمنقول) از یک سقف معین قانونی کمتر باشد. در حال حاضر، این سقف معمولاً در حدود ۵۰ میلیون تومان تعیین شده است، اگرچه این مبلغ ممکن است با توجه به مصوبات سالیانه تغییر کند. ویژگی های بارز انحصار وراثت محدود عبارتند از:
- سادگی مراحل: فرآیند درخواست و صدور گواهی انحصار وراثت محدود به دلیل ارزش کمتر ترکه، نسبتاً ساده تر است.
- عدم نیاز به نشر آگهی: برخلاف انحصار وراثت نامحدود، در این نوع، نیازی به انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار برای اطلاع رسانی عمومی و انتظار برای اعتراض احتمالی نیست. این امر به تسریع فرآیند کمک شایانی می کند.
- مدت زمان صدور: به دلیل حذف مرحله نشر آگهی، گواهی انحصار وراثت محدود معمولاً در مدت زمان کوتاه تری، غالباً بین ۲ تا ۴ هفته صادر می شود.
- مدارک کمتر: هرچند مدارک هویتی و اثبات وراثت ثابت است، اما ممکن است برخی مدارک مربوط به فهرست اموال با جزئیات کمتر مورد نیاز باشد.
انحصار وراثت نامحدود
چنانچه ارزش کل ترکه متوفی بیش از سقف تعیین شده برای انحصار وراثت محدود باشد، ورثه باید درخواست انحصار وراثت نامحدود را مطرح نمایند. این نوع انحصار وراثت فرآیند دقیق تر و زمان برتری دارد:
- نیاز به انتشار آگهی: یکی از مهمترین تفاوت ها، لزوم انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار است. هدف از این آگهی، اطلاع رسانی به عموم و همچنین سایر ذینفعان احتمالی (مانند طلبکاران متوفی) است تا در صورت وجود اعتراض یا ادعایی نسبت به وراثت یا ترکه، در مهلت قانونی اقدام نمایند.
- فرآیند نشر آگهی و مهلت اعتراض: پس از ثبت دادخواست و تأیید آن توسط شورای حل اختلاف، مرجع قضایی دستور انتشار آگهی را صادر می کند. پس از انتشار آگهی، یک ماه مهلت برای اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد. تا پایان این مهلت، شورای حل اختلاف گواهی را صادر نخواهد کرد.
- مدت زمان صدور: با توجه به نیاز به انتشار آگهی و مهلت قانونی اعتراض، مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت نامحدود طولانی تر است و معمولاً بین ۱ تا ۳ ماه به طول می انجامد.
- مدارک دقیق تر: در این حالت، ممکن است نیاز به ارائه فهرست دقیق تری از اموال و دارایی های متوفی باشد تا ارزش واقعی ترکه مشخص شود.
نحوه تشخیص محدود یا نامحدود بودن انحصار وراثت
تشخیص اینکه ترکه متوفی مشمول کدام یک از این دو دسته می شود، بر عهده ورثه است. ورثه باید با تخمین مجموع ارزش اموال منقول (مانند موجودی حساب بانکی، سهام، خودرو و…) و اموال غیرمنقول (مانند ملک، زمین) متوفی، نوع دادخواست را تعیین کنند. در صورت عدم اطمینان، بهتر است درخواست انحصار وراثت نامحدود ارائه شود تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود. همچنین می توان از مشاوران حقوقی برای تخمین دقیق تر ارزش ترکه کمک گرفت. این تخمین اولیه، صرفاً برای تعیین نوع دادخواست است و نیازی به ارزیابی کارشناسی دقیق در این مرحله نیست.
مدارک لازم برای تنظیم و ثبت دادخواست انحصار وراثت
جمع آوری دقیق و کامل مدارک، نخستین و یکی از مهم ترین گام ها در فرآیند ثبت دادخواست انحصار وراثت است. نقص در هر یک از مدارک می تواند به تأخیر در روند رسیدگی منجر شود. در ادامه به تفکیک، مدارک مورد نیاز و نکات کلیدی مربوط به هر یک تشریح می شود:
مدارک هویتی متوفی و ورثه
- اصل و کپی برابر اصل شده گواهی فوت متوفی: این گواهی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود. در صورت عدم وجود گواهی، ورثه باید ابتدا به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و نسبت به دریافت آن اقدام نمایند. کپی این سند باید در دفترخانه اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برابر اصل شود.
- اصل و کپی برابر اصل شده شناسنامه و کارت ملی متوفی: تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی متوفی باید کپی و برابر اصل گردد.
- اصل و کپی برابر اصل شده شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه: این مورد شامل تمامی وراث قانونی متوفی است، حتی اگر برخی از آن ها خواهان (درخواست کننده) دادخواست نباشند یا در کشور حضور نداشته باشند. شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه باید کپی و برابر اصل شوند.
مدارک مربوط به اثبات وراثت
- استشهادیه محضری: این سند یکی از ارکان اصلی اثبات وراثت است.
- فرم چاپی مخصوص: فرم های مخصوص استشهادیه انحصار وراثت در دفاتر اسناد رسمی موجود است.
- شرایط ۳ شاهد: حداقل سه نفر شاهد باید زیر این استشهادیه را امضا کنند. این شهود نباید از وراث باشند و باید متوفی و وراث وی را بشناسند و از نسب آن ها آگاهی کامل داشته باشند.
- نحوه تکمیل و امضا: استشهادیه باید در حضور سردفتر اسناد رسمی تکمیل و توسط شهود امضا شود. شهود باید مدارک هویتی خود (شناسنامه و کارت ملی) را نیز ارائه دهند. سردفتر پس از تأیید هویت شهود و صحت اظهارات آن ها، استشهادیه را مهر و امضا می کند.
- اصل و کپی برابر اصل شده سند ازدواج دائم همسر متوفی: در صورتی که متوفی همسر دائم داشته باشد، ارائه سند ازدواج ضروری است. این سند باید گویای نوع دائم بودن ازدواج باشد.
مدارک مربوط به ترکه
- گواهی واریز مالیات بر ارث: مطابق با قوانین جدید (به ویژه پس از سال ۱۳۹۵)، برای مراحل اولیه درخواست گواهی انحصار وراثت، ارائه گواهی واریز مالیات بر ارث الزامی نیست. این گواهی در مراحل بعدی و پس از صدور گواهی انحصار وراثت، جهت نقل و انتقال اموال و تعیین سهم الارث مالیاتی مورد نیاز خواهد بود. اما در برخی موارد خاص یا برای اطمینان از قوانین جاری، ممکن است اطلاعات کوتاهی در این خصوص در دادخواست قید شود.
- لیست اموال متوفی: در صورت نیاز به انحصار وراثت نامحدود، ارائه فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی جهت تخمین ارزش ترکه و تأیید نامحدود بودن آن، می تواند به تسریع روند کمک کند. البته ارائه دقیق و کارشناسی شده این لیست معمولاً در مرحله تحریر ترکه (اگر نیاز باشد) صورت می گیرد.
- وصیت نامه رسمی یا عادی: در صورت وجود وصیت نامه از متوفی، اصل یا رونوشت مصدق آن باید به دادخواست پیوست شود. لازم به ذکر است که وصیت نامه تنها در حدود یک سوم اموال متوفی معتبر است و مازاد بر آن، منوط به اجازه ورثه خواهد بود.
مدارک مالی و اداری
- رسید پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های دادرسی برای ثبت دادخواست انحصار وراثت بر اساس تعرفه های قانونی تعیین می شود و باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت گردد.
- برگه های مربوط به سامانه ثنا: تمامی ورثه و خواهان باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی) ثبت نام کرده باشند. این امر برای ارسال ابلاغیه ها و پیگیری پرونده ضروری است.
جمع آوری و آماده سازی این مدارک پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، از اتلاف وقت جلوگیری کرده و روند رسیدگی به دادخواست را تسریع می بخشد.
راهنمای گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست انحصار وراثت
فرآیند درخواست گواهی انحصار وراثت شامل چند گام اصلی و مشخص است که رعایت ترتیب و دقت در هر مرحله، به موفقیت و تسریع امور کمک می کند. در ادامه، این مراحل به صورت تفصیلی تشریح می شود:
گام اول: جمع آوری و برابر اصل کردن مدارک
پیش از هر اقدامی، تمامی مدارک ذکر شده در بخش قبلی را به دقت جمع آوری کنید. این مدارک شامل گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمامی ورثه، سند ازدواج (در صورت لزوم) و هرگونه وصیت نامه است. پس از جمع آوری، تمامی کپی های مدارک را به یک دفترخانه اسناد رسمی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برده و درخواست برابر اصل کردن آن ها را بدهید. برابر اصل شدن به این معناست که صحت کپی با اصل سند توسط مرجع قانونی تأیید می شود.
گام دوم: تنظیم و تأیید استشهادیه محضری
با در دست داشتن فرم چاپی مخصوص استشهادیه انحصار وراثت، به همراه سه نفر شاهد واجد شرایط (افرادی که از وراث نباشند و متوفی و ورثه را بشناسند)، به یک دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کنید. شهود باید در حضور سردفتر، استشهادیه را امضا و اثر انگشت بزنند. سردفتر نیز پس از احراز هویت و صحت اظهارات شهود، استشهادیه را تأیید و مهر می کند. این سند یکی از مهمترین دلایل اثبات وراثت است.
گام سوم: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست
پس از آماده سازی مدارک و استشهادیه، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید. این دفاتر واسطه ای بین مردم و قوه قضائیه هستند و تمامی امور مربوط به ثبت دادخواست ها را انجام می دهند.
- تشکیل حساب کاربری ثنا: اگر تاکنون در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قضایی) ثبت نام نکرده اید، این کار را باید در همین دفتر انجام دهید. تمامی ابلاغیه ها و مکاتبات قضایی از طریق این سامانه صورت می گیرد.
- تنظیم و ثبت دادخواست انحصار وراثت: کارشناس دفتر خدمات قضایی با راهنمایی شما، دادخواست انحصار وراثت را در سیستم تنظیم می کند. در این مرحله، باید اطلاعات دقیق متوفی، مشخصات تمامی ورثه (خواهان و خوانده)، نسبت آن ها با متوفی، محل اقامت متوفی و خواسته خود (صدور گواهی انحصار وراثت محدود یا نامحدود) را وارد نمایید.
- پیوست کردن مدارک اسکن شده: تمامی مدارک برابر اصل شده، توسط کارشناس دفتر اسکن و به دادخواست پیوست می شود. دقت کنید که تمامی مدارک لازم پیوست شده باشند.
- انتخاب شورای حل اختلاف صالح: شورای حل اختلافی که صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد، شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی است. کارشناس دفتر، دادخواست را به این شورا ارسال می کند.
- پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و دادرسی، در همین دفتر و از طریق کارتخوان پرداخت می شود.
گام چهارم: پیگیری و مراحل پس از ثبت
پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مراحل پیگیری آغاز می شود:
- ابلاغ دادخواست به سایر ورثه (خواندگان): شورای حل اختلاف پس از دریافت دادخواست، آن را از طریق سامانه ثنا به اطلاع سایر ورثه (خواندگان) می رساند. این ابلاغ برای اطلاع آن ها از درخواست صدور گواهی و امکان اعتراض است.
- نشر آگهی (فقط برای انحصار وراثت نامحدود): اگر درخواست شما از نوع انحصار وراثت نامحدود باشد، شورای حل اختلاف دستور انتشار آگهی در یک روزنامه کثیرالانتشار را صادر می کند. این آگهی معمولاً یک بار منتشر می شود و پس از آن، یک ماه مهلت برای اعتراض احتمالی وجود دارد. در طول این مدت، گواهی صادر نخواهد شد.
- مدت زمان انتظار برای اعتراض: پس از ابلاغ به ورثه یا انتشار آگهی، مهلت قانونی اعتراض آغاز می شود. این مهلت معمولاً یک ماه است.
- تشکیل جلسه رسیدگی در شورای حل اختلاف: در اغلب موارد، اگر اختلافی بین ورثه نباشد و مدارک کامل باشد، نیازی به تشکیل جلسه حضوری در شورای حل اختلاف نیست و گواهی بر اساس مدارک موجود صادر می شود. اما در صورت بروز اختلاف، نقص مدرک یا نیاز به توضیح، شورای حل اختلاف ممکن است جلسه ای را برای بررسی بیشتر تعیین کند.
با طی کردن این مراحل و پیگیری های لازم، گواهی انحصار وراثت صادر و از طریق سامانه ثنا به اطلاع خواهان خواهد رسید.
نمونه دادخواست انحصار وراثت از طرف ورثه
یکی از مهمترین بخش های این راهنما، ارائه یک نمونه دادخواست انحصار وراثت است که ورثه بتوانند با استفاده از آن، فرم خود را تکمیل نمایند. در ادامه، یک قالب کلی از دادخواست به همراه توضیحات بخش به بخش ارائه می شود.
قالب کلی دادخواست
بسمه تعالی
ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
بخش خواهان (درخواست دهنده)
خواهان شخصی است که دادخواست را ارائه می دهد. این فرد می تواند یکی از وراث یا حتی یک ذینفع دیگر باشد. در این بخش، اطلاعات کامل خواهان درج می شود:
خواهان: [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر خواهان]، به شماره ملی [شماره ملی خواهان]، آدرس کامل [نشانی دقیق و کامل پستی خواهان همراه با کد پستی]، شماره تماس [شماره تلفن همراه خواهان].
نکات: اگر چند نفر از ورثه به صورت مشترک خواهان باشند، مشخصات تمامی آن ها باید به ترتیب در این بخش آورده شود. در غیر این صورت، مشخصات یکی از ورثه کافی است.
بخش خوانده (سایر ورثه)
خواندگان تمامی وراث دیگر متوفی هستند که خواهان دادخواست نیستند. این بخش باید با دقت تکمیل شود تا تمامی وراث شناسایی شوند.
خوانده:
۱. [نام و نام خانوادگی خوانده ۱] فرزند [نام پدر خوانده ۱]، به شماره ملی [شماره ملی خوانده ۱]، آدرس کامل [نشانی دقیق و کامل پستی خوانده ۱]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر دائمی/فرزند/پدر/مادر].
۲. [نام و نام خانوادگی خوانده ۲] فرزند [نام پدر خوانده ۲]، به شماره ملی [شماره ملی خوانده ۲]، آدرس کامل [نشانی دقیق و کامل پستی خوانده ۲]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند].
[و به همین ترتیب، مشخصات تمامی وراث دیگر]
تأکید مهم: تمامی ورثه باید در این بخش ذکر شوند، حتی اگر غایب، مجهول المکان یا صغیر باشند. در مورد ورثه غایب یا مجهول المکان، دادگاه اقدامات مقتضی (مانند نشر آگهی) را برای ابلاغ انجام می دهد. برای ورثه صغیر یا محجور، باید مشخصات قیم قانونی آن ها نیز در صورت اطلاع ذکر شود و دادخواست به قیم ابلاغ گردد.
بخش خواسته یا موضوع دعوا
در این بخش، به طور صریح و کوتاه، آنچه از شورای حل اختلاف درخواست می شود، بیان می گردد.
خواسته: صدور گواهی انحصار وراثت محدود/نامحدود مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی].
نکته: حتماً نوع انحصار وراثت (محدود یا نامحدود) را ذکر کنید.
بخش دلایل و منضمات دادخواست
این بخش شامل فهرستی از مدارکی است که برای اثبات خواسته به دادخواست پیوست شده اند.
دلایل و منضمات دادخواست:
۱. گواهی فوت متوفی (برابر اصل)
۲. رونوشت شناسنامه و کارت ملی متوفی (برابر اصل)
۳. رونوشت شناسنامه و کارت ملی ورثه (تمامی ورثه - برابر اصل)
۴. فرم استشهادیه محضری (تأیید شده توسط دفترخانه)
۵. رونوشت سند ازدواج دائم (همسر متوفی - برابر اصل، در صورت وجود)
۶. (سایر مدارک مرتبط مانند وصیت نامه رسمی یا عادی، در صورت لزوم)
بخش شرح دادخواست (متن اصلی و توضیحی)
این بخش، بدنه اصلی دادخواست است که در آن، متوفی و ورثه معرفی می شوند و دلیل درخواست به طور مفصل تر توضیح داده می شود.
شرح دادخواست:
با سلام و احترام به استحضار ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان] می رساند:
شادروان/مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] و کد ملی [کد ملی متوفی]، متولد [تاریخ تولد متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه]، پیرو مذهب [مذهب متوفی، مثلاً: اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی] در تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در محل اقامت خود واقع در [آخرین آدرس محل اقامت متوفی] دار فانی را وداع گفته اند.
ورثه حین الفوت (وراثی که در زمان فوت متوفی زنده بوده اند) شادروان/مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] عبارتند از:
۱. [نام و نام خانوادگی وارث ۱] فرزند [نام پدر وارث ۱]، متولد [تاریخ تولد وارث ۱]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۱]، ساکن [آدرس وارث ۱]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر دائمی].
۲. [نام و نام خانوادگی وارث ۲] فرزند [نام پدر وارث ۲]، متولد [تاریخ تولد وارث ۲]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۲]، ساکن [آدرس وارث ۲]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند].
۳. [نام و نام خانوادگی وارث ۳] فرزند [نام پدر وارث ۳]، متولد [تاریخ تولد وارث ۳]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۳]، ساکن [آدرس وارث ۳]، نسبت با متوفی: [مثلاً: پدر/مادر].
[و به همین ترتیب، مشخصات کامل تمامی ورثه با ذکر نسبت و آدرس]
اینجانب [نام خواهان] به عنوان [نسبت خواهان با متوفی، مثلاً: فرزند/همسر/یکی از وراث] و با علم کامل به مراتب فوق، اعلام می دارم که مرحوم/مرحومه [نام متوفی] ورثه دیگری غیر از افراد فوق الذکر در زمان فوت خود نداشته و تمامی وراث ایشان افراد نامبرده در بالا می باشند.
از آنجا که جهت تعیین سهم الارث قانونی و نقل و انتقال ماترک (اموال به جا مانده) آن مرحوم/مرحومه و انجام سایر امور اداری و حقوقی، نیازمند صدور گواهی انحصار وراثت می باشیم، لذا با تقدیم این دادخواست و ضمائم آن، از ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان] تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت [محدود/نامحدود] برای مرحوم [نام متوفی] مورد استدعاست.
با تشکر و احترام فراوان،
بخش امضا و تاریخ
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان): [نام و نام خانوادگی]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:
نکته کلیدی: دقت در ذکر دقیق مشخصات تمامی ورثه و متوفی در دادخواست، از ارکان اصلی صدور صحیح و بدون اشکال گواهی انحصار وراثت است. هرگونه نقص یا اشتباه می تواند به تأخیر در روند یا حتی رد دادخواست منجر شود.
نمونه کامل و قابل کپی و استفاده از دادخواست انحصار وراثت
این متن نمونه ای است که می توانید با تکمیل اطلاعات مربوطه، آن را برای ثبت دادخواست خود استفاده کنید:
بسمه تعالی
ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان محل فوت یا آخرین اقامتگاه متوفی]
با سلام و احترام،
خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
آدرس کامل: [خیابان، کوچه، پلاک، واحد، شهر، کد پستی خواهان]
شماره تماس: [شماره تلفن همراه خواهان]
خواندگان:
(لطفاً مشخصات تمامی ورثه متوفی غیر از خواهان را با دقت و به ترتیب نسبت با متوفی درج نمایید.)
۱. نام و نام خانوادگی: [نام کامل وارث ۱]، نام پدر: [نام پدر وارث ۱]، شماره ملی: [شماره ملی وارث ۱]، آدرس کامل: [نشانی دقیق وارث ۱]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر دائمی]
۲. نام و نام خانوادگی: [نام کامل وارث ۲]، نام پدر: [نام پدر وارث ۲]، شماره ملی: [شماره ملی وارث ۲]، آدرس کامل: [نشانی دقیق وارث ۲]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند]
۳. نام و نام خانوادگی: [نام کامل وارث ۳]، نام پدر: [نام پدر وارث ۳]، شماره ملی: [شماره ملی وارث ۳]، آدرس کامل: [نشانی دقیق وارث ۳]، نسبت با متوفی: [مثلاً: پدر/مادر]
(و به همین ترتیب، مشخصات تمامی وراث دیگر)
خواسته یا موضوع دعوا:
صدور گواهی انحصار وراثت [محدود/نامحدود] مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی]
دلایل و منضمات دادخواست:
۱. تصویر مصدق (برابر اصل شده) گواهی فوت متوفی
۲. تصویر مصدق (برابر اصل شده) تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی متوفی
۳. تصویر مصدق (برابر اصل شده) شناسنامه و کارت ملی تمامی ورثه (خواهان و خواندگان)
۴. استشهادیه محضری (تأیید شده توسط دفترخانه اسناد رسمی)
۵. تصویر مصدق (برابر اصل شده) سند ازدواج دائم (در صورت وجود همسر دائمی متوفی)
۶. (در صورت وجود وصیت نامه) تصویر مصدق وصیت نامه رسمی/عادی
۷. رسید پرداخت هزینه های دادرسی
شرح دادخواست:
با سلام و احترام به استحضار ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان] می رساند:
مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] فرزند [نام پدر متوفی] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] و کد ملی [کد ملی متوفی]، متولد [تاریخ تولد متوفی] صادره از [محل صدور شناسنامه]، پیرو مذهب [مذهب متوفی، مثلاً: اسلام و مذهب شیعه دوازده امامی] در تاریخ [تاریخ فوت متوفی] در محل اقامت خود واقع در [آخرین آدرس محل اقامت متوفی، خیابان، کوچه، پلاک] دار فانی را وداع گفته اند.
ورثه حین الفوت (وراثی که در زمان فوت متوفی زنده بوده اند) شادروان/مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] عبارتند از:
۱. [نام و نام خانوادگی وارث ۱] فرزند [نام پدر وارث ۱]، متولد [تاریخ تولد وارث ۱]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۱]، ساکن [آدرس وارث ۱]، نسبت با متوفی: [مثلاً: همسر دائمی].
۲. [نام و نام خانوادگی وارث ۲] فرزند [نام پدر وارث ۲]، متولد [تاریخ تولد وارث ۲]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۲]، ساکن [آدرس وارث ۲]، نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند].
۳. [نام و نام خانوادگی وارث ۳] فرزند [نام پدر وارث ۳]، متولد [تاریخ تولد وارث ۳]، به شماره ملی [شماره ملی وارث ۳]، ساکن [آدرس وارث ۳]، نسبت با متوفی: [مثلاً: پدر/مادر].
(و به همین ترتیب، مشخصات کامل تمامی ورثه با ذکر نسبت و آدرس)
اینجانب [نام خواهان] به عنوان [نسبت خواهان با متوفی، مثلاً: فرزند/همسر/یکی از وراث] و با علم کامل به مراتب فوق، اعلام می دارم که مرحوم/مرحومه [نام متوفی] ورثه دیگری غیر از افراد فوق الذکر در زمان فوت خود نداشته و تمامی وراث ایشان افراد نامبرده در بالا می باشند.
از آنجا که جهت تعیین سهم الارث قانونی و نقل و انتقال ماترک (اموال به جا مانده) آن مرحوم/مرحومه و انجام سایر امور اداری و حقوقی، نیازمند صدور گواهی انحصار وراثت می باشیم، لذا با تقدیم این دادخواست و ضمائم آن، از ریاست محترم شورای حل اختلاف شهرستان [نام شهرستان] تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت [محدود/نامحدود] برای مرحوم [نام متوفی] مورد استدعاست.
با تشکر و احترام فراوان،
نام و نام خانوادگی خواهان (یا وکیل خواهان): [نام و نام خانوادگی]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:
نکات حقوقی مهم و موارد خاص در انحصار وراثت
فرآیند انحصار وراثت همیشه به سادگی و بدون چالش پیش نمی رود. در برخی موارد خاص، ممکن است ورثه با مسائل و پیچیدگی های حقوقی مواجه شوند که نیازمند دانش و رویکرد ویژه ای است. آشنایی با این نکات می تواند در مدیریت بهتر شرایط و جلوگیری از مشکلات آتی مؤثر باشد.
عدم همکاری یکی از ورثه
یکی از چالش های رایج، عدم همکاری یا مخالفت یکی از ورثه با درخواست انحصار وراثت است. در چنین شرایطی، سایر ورثه نیازی به رضایت یا امضای فرد معترض ندارند. هر یک از ورثه یا حتی هر ذینفعی می تواند به تنهایی درخواست گواهی انحصار وراثت را تقدیم شورای حل اختلاف کند. در این صورت، فرد درخواست دهنده (خواهان) مشخصات وراث غیرهمکار را در بخش «خواندگان» دادخواست ذکر می کند و شورای حل اختلاف، مراتب را به فرد معترض ابلاغ می نماید. عدم حضور یا همکاری خوانده مانع از رسیدگی و صدور گواهی نمی شود.
وجود ورثه صغیر یا محجور
اگر در بین ورثه، افراد صغیر (کمتر از ۱۸ سال) یا محجور (مانند افراد دارای جنون یا سفیه که از تصرف در اموال خود منع شده اند) وجود داشته باشند، قیم قانونی آن ها باید در فرآیند انحصار وراثت دخالت کند. قیم، نماینده قانونی صغیر یا محجور است و دادخواست باید به او ابلاغ شود. در صورت عدم معرفی قیم، دادستان به عنوان حامی حقوق صغار و محجورین، در فرآیند دخالت کرده و حسب مورد، نسبت به معرفی قیم موقت یا دائم اقدام می کند. حقوق این ورثه توسط قانون و تحت نظارت دادستان و دادگاه خانواده به دقت محافظت می شود.
ورثه غایب یا مجهول المکان
در صورتی که یکی از ورثه غایب مفقودالاثر باشد (کسی که از غیبت او مدت طولانی گذشته و خبری از او نیست) یا آدرس محل اقامت وی مشخص نباشد (مجهول المکان)، شورای حل اختلاف طبق قانون اقدام می کند. برای ورثه غایب مفقودالاثر، ابتدا باید حکم فوت فرضی وی از دادگاه گرفته شود. برای ورثه مجهول المکان نیز دادخواست از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار به اطلاع او می رسد و اگر پس از مهلت قانونی، اعتراضی صورت نگیرد، فرآیند صدور گواهی ادامه می یابد.
وجود وصیت نامه
وصیت نامه، سندی است که متوفی به موجب آن تکلیف بخشی از اموال خود را پس از فوت تعیین می کند. وجود وصیت نامه (چه رسمی و چه عادی) باید در دادخواست انحصار وراثت ذکر و به عنوان مدرک پیوست شود. نکته مهم این است که وصیت نامه تنها تا یک سوم اموال متوفی نافذ است؛ یعنی متوفی نمی تواند بیش از یک سوم اموال خود را وصیت کند، مگر با اجازه وراث. در صورت وصیت مازاد بر ثلث، مازاد آن تنها با تنفیذ (تأیید) ورثه معتبر خواهد بود. دادگاه با در نظر گرفتن مفاد وصیت نامه، گواهی انحصار وراثت را صادر خواهد کرد.
ذینفعان غیر از ورثه
بر اساس قانون امور حسبی، صرفاً ورثه نیستند که می توانند درخواست انحصار وراثت را بدهند. هر شخصی که به نحوی از انحصار وراثت منتفع می شود، مانند طلبکاران متوفی (برای وصول مطالبات خود از ترکه)، موصی له (کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده است) یا شخصی که سهم الارث یکی از ورثه به او منتقل شده، نیز می تواند این دادخواست را تقدیم کند. این افراد نیز باید مدارک لازم برای اثبات سمت و ذینفع بودن خود را ارائه دهند.
اعتراض به گواهی انحصار وراثت
پس از صدور گواهی انحصار وراثت، هر ذینفعی که به محتوای آن (مانند نام وراث، سهم الارث یا عدم ذکر یکی از ورثه) اعتراض داشته باشد، می تواند در مهلت مقرر قانونی (معمولاً یک ماه پس از انتشار آگهی یا اطلاع از گواهی) به دادگاه خانواده (و در برخی موارد شورای حل اختلاف) مراجعه کرده و اعتراض خود را ثبت نماید. دادگاه به اعتراض رسیدگی کرده و در صورت وارد بودن اعتراض، گواهی را اصلاح یا باطل می کند. عدم اعتراض در مهلت قانونی می تواند موجب از دست رفتن حق اعتراض شود.
توصیه حقوقی: در مواردی که با پیچیدگی های حقوقی نظیر عدم همکاری ورثه، وجود صغیر یا محجور، غیبت ورثه یا وصیت نامه مواجه هستید، حتماً از مشاوره وکلای متخصص در امور وراثت بهره مند شوید. تجربه و دانش یک وکیل می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات باشد.
نقش وکیل در انحصار وراثت
با اینکه ورثه می توانند شخصاً نسبت به درخواست گواهی انحصار وراثت اقدام کنند، اما در بسیاری از موارد، به ویژه در صورت بروز اختلافات یا پیچیدگی های حقوقی، استفاده از وکیل متخصص مزایای قابل توجهی دارد:
- دقت در تنظیم دادخواست: وکیل با تسلط بر قوانین و مقررات، دادخواست را بدون نقص و با رعایت تمامی جزئیات حقوقی تنظیم می کند.
- تسریع در فرآیند: آگاهی وکیل از مراحل اداری و حقوقی، می تواند به تسریع در روند جمع آوری مدارک، ثبت دادخواست و پیگیری پرونده کمک کند.
- مدیریت اختلافات: در صورت بروز اختلاف بین ورثه، وکیل می تواند با ارائه راهکارهای قانونی، از تشدید اختلافات جلوگیری کرده و به حل و فصل آن ها کمک کند.
- حفاظت از حقوق موکل: وکیل با نمایندگی از موکل خود، از تضییع حقوق وی جلوگیری کرده و اطمینان حاصل می کند که سهم الارث به درستی تعیین و به موکل تحویل داده شود.
- آگاهی از موارد خاص: وکیل به خوبی با موارد خاص و پیچیده مانند ورثه غایب، صغار، وصیت نامه و طلبکاران آشناست و راهکارهای قانونی متناسب با هر وضعیت را می داند.
به طور کلی، مشاوره یا وکالت توسط یک وکیل دادگستری متخصص می تواند فرآیند انحصار وراثت را برای ورثه آسان تر، دقیق تر و کم چالش تر نماید.
| نوع انحصار وراثت | ارزش تقریبی ترکه | نیاز به نشر آگهی | مدت زمان تقریبی صدور |
|---|---|---|---|
| محدود | تا سقف ۵۰ میلیون تومان | خیر | ۲ الی ۴ هفته |
| نامحدود | بیش از ۵۰ میلیون تومان | بله (۱ ماه مهلت اعتراض) | ۱ الی ۳ ماه |
| این مقادیر و زمان ها تقریبی هستند و ممکن است تغییر کنند. | |||
نتیجه گیری
فرآیند انحصار وراثت از سوی ورثه، گامی بنیادی و اجتناب ناپذیر پس از فوت متوفی است که هدف آن، تعیین قانونی وارثان و سهم الارث هر یک از آن ها به منظور ساماندهی و نقل و انتقال دارایی های به جا مانده (ترکه) است. دقت در جمع آوری مدارک، تنظیم صحیح دادخواست و آگاهی از مراحل قانونی، نه تنها از بروز مشکلات و تأخیر در امور جلوگیری می کند، بلکه حقوق تمامی ورثه را نیز تضمین می نماید.
همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، شناخت تفاوت میان انحصار وراثت محدود و نامحدود، آشنایی با مدارک مورد نیاز و پیگیری گام به گام در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و شورای حل اختلاف، برای ورثه ضروری است. در مواردی که مسائل پیچیده تری نظیر عدم همکاری ورثه، وجود افراد صغیر یا محجور، غیبت برخی وراث یا وصیت نامه مطرح باشد، بهره گیری از مشاوره تخصصی حقوقی و وکلای مجرب می تواند به حل و فصل بهینه چالش ها و حفظ منافع ذینفعان کمک شایانی کند. این راهنمای جامع تلاش کرد تا به عنوان مرجعی قابل اعتماد، فرآیند قانونی انحصار وراثت را برای شما شفاف سازی کرده و مسیر را برای تصمیم گیری آگاهانه هموار سازد.