نمونه دادخواست مطالبه نفقه

دادخواست مطالبه نفقه، سندی قانونی است که به منظور درخواست پرداخت هزینه های ضروری زندگی (نفقه) از سوی فرد ذی حق (معمولاً زوجه یا فرزند) به مراجع قضایی تقدیم می شود تا حقوق مالی وی بر اساس قوانین جاری کشور استیفا گردد.

در نظام حقوقی ایران، نفقه جایگاه ویژه ای در روابط خانوادگی دارد و تضمین کننده حداقل های معیشتی برای افراد تحت تکفل است. هنگامی که تکلیف قانونی پرداخت نفقه توسط مسئول آن نادیده گرفته می شود، راهکار قضایی از طریق تقدیم دادخواست، مسیری برای احقاق حقوق مالی فراهم می آورد. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات جامع و کاربردی، به بررسی جزئیات حقوقی، مراحل عملی و نمونه های کاربردی دادخواست مطالبه نفقه برای زوجه و فرزندان می پردازد تا افراد بتوانند با آگاهی کامل تری این فرآیند را طی کنند و ابهامات حقوقی خود را کاهش دهند.

نفقه چیست و شرایط تعلق آن از منظر قانون

مفهوم نفقه در قانون مدنی ایران، شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت دریافت کننده نفقه است. ماده 1107 قانون مدنی به صراحت این موارد را ذکر می کند: «نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به علت نقص عضو یا بیماری.» این تعریف گسترده، نشان دهنده آن است که نفقه صرفاً به تأمین خوراک و پوشاک محدود نمی شود، بلکه تمامی ابعاد زندگی یک فرد را در بر می گیرد و متناسب با شأن و جایگاه اجتماعی او تعیین می شود.

نفقه زوجه: شرایط و تفاوت ها

نفقه زوجه در عقد دائم بر عهده زوج است. شرط اصلی تعلق نفقه به زن، تمکین اوست. تمکین شامل تمکین عام (سکونت در منزل مشترک و ایفای وظایف زناشویی) و تمکین خاص (اجابت نیازهای زناشویی زوج) می شود. بر اساس ماده 1106 قانون مدنی، «در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.» در صورتی که زن بدون عذر موجه قانونی از تمکین خودداری کند (ناشزه باشد)، حق مطالبه نفقه را از دست خواهد داد. با این حال، زن در صورت داشتن عذر موجه (مانند ترس از ضرر جانی، مالی یا حیثیتی) می تواند در منزلی جداگانه سکونت کند و همچنان نفقه خود را مطالبه نماید. نفقه زن در عقد موقت، برخلاف عقد دائم، تنها در صورتی به او تعلق می گیرد که در هنگام عقد، پرداخت آن شرط شده باشد.

مطالبه نفقه برای زوجه می تواند به دو صورت نفقه ایام گذشته (معوقه) و نفقه آینده (جاریه) مطرح شود. نفقه گذشته، دیونی است که زوج در ایام قبل از تقدیم دادخواست پرداخت نکرده و زن می تواند آن را از طریق دادگاه مطالبه نماید. نفقه آینده نیز برای تأمین هزینه های زندگی از تاریخ صدور حکم دادگاه به بعد درخواست می شود.

نفقه اقارب، با تمرکز بر نفقه فرزندان

نفقه اقارب، به نفقه خویشاوندان نیازمند اشاره دارد که بر اساس درجه خویشاوندی و توانایی مالی، اشخاص مکلف به پرداخت آن هستند. در این میان، نفقه فرزندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ماده 1199 قانون مدنی مقرر می دارد: «نفقه اولاد بر عهده پدر است اعم از اینکه اناث باشد یا ذکور. در صورت فوت پدر یا عدم قدرت او به دادن نفقه به عهده اجداد پدری است با رعایت الاقرب فالاقرب در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها نفقه بر عهده مادر است…» بنابراین، مسئولیت اصلی پرداخت نفقه فرزند با پدر است و تنها در صورت فوت یا عدم توانایی او، این مسئولیت به اجداد پدری و سپس به مادر منتقل می شود.

تفاوت اصلی نفقه زوجه و فرزند در چند مورد است: اولاً، نفقه زوجه مشروط به تمکین است، در حالی که نفقه فرزند مشروط به تمکن مالی و عدم استطاعت فرزند برای تأمین معاش خود می باشد. ثانیاً، نفقه گذشته فرزند، برخلاف نفقه گذشته زوجه، اصولاً قابل مطالبه نیست، مگر در موارد استثنایی خاص (مانند توافق قبلی برای پرداخت) یا زمانی که از باب مسئولیت مدنی و ضرر و زیان مورد مطالبه قرار گیرد. این تفاوت ناشی از این است که نفقه گذشته فرزند، دین محسوب نمی شود و هدف از نفقه فرزند، تأمین نیازهای جاری اوست.

مسیرهای قانونی مطالبه نفقه: حقوقی و کیفری

برای مطالبه نفقه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که هر یک ویژگی ها و اهداف متفاوتی دارند. انتخاب مسیر مناسب بستگی به شرایط پرونده و اهداف خواهان دارد.

مسیر حقوقی: تقدیم دادخواست مطالبه نفقه

مسیر حقوقی، رایج ترین و جامع ترین راه برای مطالبه نفقه است. در این روش، فرد ذی حق با تقدیم دادخواست مطالبه نفقه به مراجع قضایی، درخواست می کند که دادگاه زوج یا پدر را به پرداخت نفقه محکوم کند. مزایای این مسیر شامل امکان دریافت نفقه به صورت نقدی، تعیین میزان دقیق نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری، و پوشش نفقه گذشته و آینده (برای زوجه) می شود. مراجع صالح برای رسیدگی به این دادخواست ها، بسته به میزان خواسته (بهای نفقه تقویم شده)، متفاوت است. در صورتی که بهای خواسته کمتر از نصاب قانونی شورای حل اختلاف باشد، پرونده در شورای حل اختلاف رسیدگی می شود؛ اما اگر مبلغ مطالبه شده از این نصاب بیشتر باشد، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی خواهد بود. مسیر حقوقی، با هدف احقاق حق مالی و الزام به پرداخت، به دنبال تعیین تکلیف وضعیت نفقه از طریق صدور حکم قضایی است.

مسیر کیفری: شکایت ترک انفاق

مسیر کیفری، مربوط به جرم «ترک انفاق» است که در ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 به آن اشاره شده است. این ماده مقرر می دارد: «هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا نفقه سایر اشخاص واجب النفقه را ندهد، به حبس درجه شش محکوم می شود.» جرم ترک انفاق جنبه کیفری دارد و هدف از آن، مجازات فردی است که با علم و عمد از پرداخت نفقه خودداری کرده است. مجازات این جرم، حبس است.

تفاوت های کلیدی بین مسیر حقوقی و کیفری: در مسیر حقوقی، هدف دریافت نفقه است، در حالی که در مسیر کیفری، هدف مجازات فرد ممتنع از پرداخت نفقه است. در شکایت کیفری ترک انفاق، اثبات عمدی بودن عدم پرداخت نفقه و تمکن مالی فرد الزامی است. معمولاً توصیه می شود که ابتدا از مسیر حقوقی برای مطالبه نفقه اقدام شود؛ چرا که با صدور حکم حقوقی برای نفقه، اثبات جرم ترک انفاق در مسیر کیفری آسان تر خواهد بود. همچنین، ممکن است با پرداخت نفقه از سوی زوج در پی دادخواست حقوقی، نیازی به پیگیری شکایت کیفری نباشد.

مراحل گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه

تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه نفقه فرآیندی است که نیازمند دقت و رعایت تشریفات قانونی است. این مراحل به صورت گام به گام در ادامه تشریح شده اند:

گام 1: جمع آوری مدارک و مستندات لازم

پیش از هر اقدامی، لازم است تمامی مدارک و مستندات مرتبط با پرونده جمع آوری شوند. این مدارک شامل موارد زیر است:

• سند ازدواج: کپی برابر با اصل سند ازدواج برای اثبات رابطه زوجیت ضروری است.
• شناسنامه و کارت ملی: کپی برابر با اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده (در صورت دسترسی) برای احراز هویت.
• اظهارنامه: اگر پیش از تقدیم دادخواست، اظهارنامه ای مبنی بر درخواست پرداخت نفقه به خوانده ارسال شده باشد، کپی برابر با اصل آن به عنوان دلیل پیوست می شود. ارسال اظهارنامه، اگرچه الزامی نیست، اما می تواند در اثبات سوء نیت خوانده و آگاهی او از تکلیف قانونی اش مؤثر باشد.
• استشهادیه: در برخی موارد، شهادت شهود مبنی بر عدم پرداخت نفقه یا تمکین زوجه می تواند مفید باشد. استشهادیه باید توسط افراد مطلع تکمیل و امضا شده باشد.
• سایر دلایل: هر مدرک دیگری که می تواند به اثبات حقانیت خواهان کمک کند، مانند صورت حساب های بانکی، فیش حقوقی (در صورت نیاز برای اثبات تمکن مالی خوانده) یا مدارک مربوط به هزینه های درمانی.

گام 2: مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از جمع آوری مدارک، خواهان باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. در این دفاتر، دادخواست مطالبه نفقه به صورت الکترونیکی ثبت می شود. ثبت نام در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضائیه) برای دریافت رمز عبور و کد رهگیری پرونده الزامی است. تمامی ابلاغیه های دادگاه از طریق این سامانه ارسال خواهد شد. کارشناسان دفتر خدمات قضایی در تکمیل فرم های لازم و ثبت اطلاعات کمک خواهند کرد.

گام 3: تکمیل فرم دادخواست

مهم ترین بخش فرآیند، تکمیل دقیق فرم دادخواست است. این فرم شامل بخش های مختلفی است که باید به دقت پر شوند:

• بخش مشخصات خواهان و خوانده: شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس کامل و شماره تماس هر دو طرف.
• بخش وکیل: در صورتی که خواهان از طریق وکیل اقدام کرده باشد، مشخصات وکیل نیز در این قسمت درج می شود.
• بخش تعیین خواسته و بهای آن: این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است. خواهان باید مشخص کند که چه چیزی را مطالبه می کند (مثلاً مطالبه نفقه گذشته و آینده زوجه یا نفقه فرزند) و مبلغ علی الحساب آن را تعیین کند. تقویم صحیح خواسته بر مرجع رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) تأثیرگذار است. اگر نفقه گذشته مطالبه می شود، مبلغی به عنوان بهای خواسته تعیین می گردد.
• بخش دلایل و منضمات: در این قسمت، تمامی مدارک و مستنداتی که در گام اول جمع آوری شده اند، به صورت دقیق و با ذکر شماره و تاریخ (در صورت وجود) فهرست می شوند.
• بخش شرح خواسته: این بخش قلب دادخواست است. خواهان باید به صورت دقیق و مستدل، ماجرا را شرح دهد، وقایع را به ترتیب زمانی توضیح دهد و به مواد قانونی مرتبط استناد کند. شرح باید واضح، مختصر و بدون ابهام باشد و تمامی دلایل و مستندات را پشتیبانی کند.

گام 4: صدور قرار کارشناسی

پس از ثبت دادخواست و تشکیل پرونده، در صورتی که تعیین میزان نفقه موضوع دعوا باشد، دادگاه قرار ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری را صادر می کند. کارشناس با بررسی وضعیت مالی زوج/پدر، شأن زوجه/فرزند، عرف جامعه و سایر عوامل مؤثر، میزان نفقه را تعیین و به دادگاه گزارش می دهد. این گزارش مبنای صدور رأی دادگاه خواهد بود. هر یک از طرفین می توانند به نظریه کارشناس اعتراض کنند.

گام 5: پیگیری پرونده

پس از ثبت دادخواست، خواهان می تواند با استفاده از کد رهگیری و رمز عبور سامانه ثنا، وضعیت پرونده خود را به صورت آنلاین پیگیری کند. این پیگیری شامل اطلاع از تاریخ جلسات دادگاه، ابلاغ اوراق قضایی و صدور آرای مربوطه می شود. پیگیری مستمر پرونده به خواهان کمک می کند تا از روند رسیدگی مطلع باشد و اقدامات لازم را در زمان مقتضی انجام دهد.

نکات حقوقی مهم و کاربردی در خصوص مطالبه نفقه

در فرآیند مطالبه نفقه، آشنایی با برخی نکات حقوقی می تواند به خواهان در پیشبرد پرونده و احقاق حقوق خود کمک شایانی کند:

اهمیت اثبات تمکین زوجه

در مطالبه نفقه زوجه، اثبات تمکین او از زوج از اهمیت اساسی برخوردار است. تمکین به دو نوع عام و خاص تقسیم می شود: تمکین عام به معنای حضور زن در منزل مشترک و ایفای وظایف کلی زندگی زناشویی است و تمکین خاص به معنای اجابت نیازهای زناشویی مرد. در صورتی که زوج بتواند عدم تمکین زن (نشوز) را اثبات کند، حق نفقه از زن ساقط می شود. لذا، زوجه ای که دادخواست نفقه می دهد، باید بتواند تمکین خود را اثبات کند و یا در صورت عدم سکونت در منزل مشترک، عذر موجه قانونی خود (مانند خطر جانی یا مالی) را به دادگاه ارائه دهد.

تاثیر وضعیت مالی زوج

یکی از عوامل مؤثر در تعیین میزان نفقه، وضعیت مالی و توانایی پرداخت زوج یا پدر است. اگرچه نفقه زن مطلق است و در هر صورت بر عهده مرد است، اما در عمل و در تعیین میزان نفقه، توانایی مالی زوج نیز مورد توجه قرار می گیرد. در مورد نفقه اقارب (فرزندان)، تمکن مالی پدر شرط پرداخت است. دادگاه با بررسی مدارک مالی، شغلی و درآمدی خوانده، به این موضوع رسیدگی می کند.

تعیین میزان نفقه و عوامل مؤثر

میزان نفقه نه تنها برای زوجه و فرزند متفاوت است، بلکه برای هر فرد نیز بر اساس شرایط خاص او تعیین می شود. عوامل مؤثر در تعیین نفقه عبارتند از:

• شأن زوجه/فرزند: تحصیلات، موقعیت اجتماعی، وضعیت خانوادگی و سبک زندگی پیشین فرد.
• عرف جامعه: هزینه های متعارف زندگی در شهر یا محل سکونت زوجین.
• نیازهای متعارف: شامل مسکن، خوراک، پوشاک، هزینه های درمانی، بهداشتی و حتی آموزشی (برای فرزندان).
• وضعیت زندگی زوجین: سطح رفاه و امکانات زندگی مشترک پیش از جدایی یا اختلاف.

تعیین دقیق میزان نفقه معمولاً به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می شود تا با در نظر گرفتن تمامی این عوامل، مبلغ عادلانه ای را پیشنهاد دهد.

نفقه گذشته و آینده: چگونگی مطالبه

همانطور که قبلاً اشاره شد، نفقه گذشته و آینده برای زوجه قابل مطالبه است. زن می تواند از زمانی که زوج از پرداخت نفقه خودداری کرده (حتی اگر سال ها گذشته باشد) تا زمان صدور حکم و حتی بعد از آن (نفقه جاریه) درخواست نفقه کند. اما برای فرزندان، نفقه گذشته اصولاً قابل مطالبه نیست و فقط نفقه جاریه (از زمان تقدیم دادخواست به بعد) مورد حکم قرار می گیرد. در خصوص نفقه فرزند، اگرچه گذشته آن مطالبه پذیر نیست، اما در برخی موارد، مانند توافقات کتبی قبلی یا طرح دعوای ضرر و زیان، امکان مطالبه به شکل دیگری وجود دارد.

تامین خواسته در نفقه فرزند

یکی از اقدامات حمایتی مهم در دعوای مطالبه نفقه فرزند، درخواست تأمین خواسته است. بر اساس بند الف ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می تواند پیش از رسیدگی و صدور حکم، از دادگاه درخواست کند تا به منظور جلوگیری از انتقال اموال توسط خوانده و تضمین اجرای حکم آتی، نسبت به توقیف اموال او اقدام شود. این اقدام می تواند شامل توقیف حساب بانکی، پلاک خودرو، سهام یا سایر اموال منقول و غیرمنقول خوانده باشد. درخواست تأمین خواسته به ویژه زمانی که نگرانی از فرار مالی یا انتقال اموال توسط پدر وجود دارد، بسیار مؤثر و حیاتی است.

هزینه های دادرسی و کارشناسی

هزینه های دادرسی شامل هزینه ثبت دادخواست، ابطال تمبر و سایر هزینه های اداری است که در ابتدا خواهان باید آن را پرداخت کند. هزینه کارشناسی نیز برای ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری پرداخت می شود. طبق قواعد عمومی آیین دادرسی مدنی، در نهایت محکوم علیه (کسی که حکم علیه او صادر می شود) باید تمامی این هزینه ها را به محکوم له (کسی که حکم به نفع او صادر می شود) پرداخت کند. بنابراین، اگر دادخواست نفقه منجر به صدور حکم به نفع زوجه یا فرزند شود، زوج/پدر مکلف به پرداخت تمامی هزینه های دادرسی و کارشناسی خواهد بود.

نظریات مشورتی قوه قضاییه

برخی اختلافات در مورد ماهیت دعوای نفقه (مالی یا غیرمالی) و صلاحیت مراجع قضایی وجود دارد که نظریات مشورتی قوه قضاییه به آنها پاسخ داده اند.

طبق نظریات مشورتی قوه قضائیه، دعوای تعیین میزان نفقه (بدون مطالبه مبلغ مشخص) و تعدیل آن، غالباً غیرمالی تلقی می شود، اما مطالبه نفقه معوقه زوجه دعوایی مالی است که نصاب آن بر مرجع رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) تأثیرگذار خواهد بود.

این تفکیک مهم است زیرا نصاب مالی بودن یا غیرمالی بودن دعوا، تعیین کننده مرجع رسیدگی (شورای حل اختلاف یا دادگاه خانواده) و همچنین میزان هزینه دادرسی خواهد بود. به عنوان مثال، در دعوای مطالبه نفقه معوقه زوجه، اگر مبلغ مطالبه شده زیر 20 میلیون تومان باشد، در صلاحیت شورای حل اختلاف و در غیر این صورت، در صلاحیت دادگاه خانواده است. در خصوص صدور اجراییه، نظریات مشورتی تأکید دارند که در مواردی که دادگاه صرفاً میزان و ترتیب پرداخت نفقه را تعیین می کند (ماده 47 قانون حمایت خانواده)، اجراییه مطابق تبصره همین ماده صادر می شود و لزوماً حکم به پرداخت مستقیم صادر نمی گردد، مگر در مواردی که مطالبه نفقه معوقه زوجه باشد که حکم به پرداخت مبلغ مشخصی صادر می گردد و نیاز به صدور اجراییه به شیوه معمول دارد.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه

در ادامه، سه نمونه کاربردی از دادخواست مطالبه نفقه ارائه شده است. این نمونه ها به عنوان الگو و راهنما طراحی شده اند و لازم است با توجه به جزئیات و شرایط خاص هر پرونده، اطلاعات مربوط به خواهان، خوانده، تاریخ ها و مبلغ خواسته به دقت و متناسب با واقعیت های موجود تکمیل گردند. تاکید می شود که هر پرونده دارای ظرایف حقوقی منحصر به فردی است و استفاده از این نمونه ها نباید جایگزین مشاوره حقوقی با وکیل متخصص شود.

نمونه 1: دادخواست مطالبه نفقه گذشته و آینده زوجه (همراه با جلب نظر کارشناس)

خواهان:
  نام: [نام خواهان]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
  کد ملی: [کد ملی خواهان]
  آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده:
  نام: [نام خوانده]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
  کد ملی: [کد ملی خوانده]
  آدرس: [آدرس کامل خوانده]
وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود، مشخصات کامل وکیل یا نماینده قانونی)

تعیین خواسته و بهای آن:
تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثال: 1402/08/01] لغایت صدور حکم و نفقه ایام آینده تا زمان اجرای حکم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (علی الحساب مقوم بر [مبلغ پیشنهادی مثلاً 25,000,000 ریال]).

دلایل و منضمات:
1.  سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] دفترخانه [شماره دفترخانه] [شهر]
2.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
3.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده (در صورت دسترسی)
4.  اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] (در صورت ارسال)
5.  استشهادیه محلی (در صورت وجود و لزوم)

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند:
اینجانب/موکل به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] [شهر]، به عقد دائم و شرعی خوانده محترم، آقای/سرکار خانم [نام خوانده]، درآمده ام/درآمده است.
از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثال: 1402/08/01]، خوانده محترم بدون هیچ گونه دلیل موجه قانونی و علی رغم تمکین کامل اینجانب/موکل (هم به معنای عام و هم خاص) از انجام تکالیف شرعی و قانونی خود در قبال پرداخت نفقه زوجه مطابق با مواد 1106 و 1107 قانون مدنی امتناع ورزیده است. این عدم پرداخت نفقه، با وجود توانایی مالی خوانده، باعث تضییع حقوق مسلم اینجانب/موکل شده است.
لذا با تقدیم این دادخواست، از محضر عالی درخواست رسیدگی، صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی جهت تعیین میزان نفقه با توجه به شأن و نیازهای متعارف اینجانب/موکل و سپس صدور حکم مقتضی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا روز صدور حکم و نیز نفقه جاریه از تاریخ صدور حکم تا زمان اجرای آن، به همراه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل، مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
نام و امضاء خواهان/وکیل

نمونه 2: دادخواست مطالبه نفقه معوقه زوجه (صرفاً گذشته)

خواهان:
  نام: [نام خواهان]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
  کد ملی: [کد ملی خواهان]
  آدرس: [آدرس کامل خواهان]
خوانده:
  نام: [نام خوانده]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
  کد ملی: [کد ملی خوانده]
  آدرس: [آدرس کامل خوانده]
وکیل/نماینده قانونی: (در صورت وجود، مشخصات کامل وکیل یا نماینده قانونی)

تعیین خواسته و بهای آن:
تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه ایام گذشته از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثال: 1401/01/01] لغایت تاریخ [تاریخ پایان دوره مطالبه، مثال: 1402/12/29]، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی (علی الحساب مقوم بر [مبلغ پیشنهادی مثلاً 18,000,000 ریال]).

دلایل و منضمات:
1.  سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد]
2.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
3.  اظهارنامه شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه] (در صورت ارسال و ذکر تاریخ های دقیق)

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند:
اینجانب به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] مورخ [تاریخ عقد]، همسر دائم خوانده محترم، آقای [نام خوانده]، می باشم. علی رغم تمکین کامل اینجانب از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] تا تاریخ [تاریخ پایان دوره مطالبه]، خوانده محترم از پرداخت نفقه اینجانب خودداری نموده است. لازم به ذکر است که توانایی مالی ایشان محرز و مکفی برای پرداخت نفقه می باشد.
با توجه به اینکه نفقه ایام گذشته زوجه، دین محسوب شده و قابل مطالبه است، لذا با استناد به مواد 1106، 1111، 1205 و 1206 قانون مدنی، درخواست رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه در دوره زمانی مذکور، به همراه هزینه دادرسی و کارشناسی و سایر خسارات قانونی، مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
نام و امضاء خواهان/وکیل

نمونه 3: دادخواست مطالبه نفقه فرزند توسط مادر (با درخواست تامین خواسته و جلب نظر کارشناس)

خواهان:
  نام: [نام مادر]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی مادر]
  کد ملی: [کد ملی مادر]
  آدرس: [آدرس کامل مادر] (به ولایت قهری/قیمومت/حضانت از طرف فرزند: [نام فرزند]، متولد [تاریخ تولد فرزند])
خوانده:
  نام: [نام پدر]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی پدر]
  کد ملی: [کد ملی پدر]
  آدرس: [آدرس کامل پدر]

تعیین خواسته و بهای آن:
1.  صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف اموال خوانده به میزان نفقه مطالبه شده، استناداً به بند الف ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی.
2.  تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به پرداخت نفقه فرزند مشترک، [نام فرزند]، از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثال: 1402/05/01] لغایت صدور حکم و آینده تا زمان اجرای آن، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، به انضمام کلیه خسارات دادرسی. (علی الحساب مقوم بر [مبلغ پیشنهادی مثلاً 20,000,000 ریال]).

دلایل و منضمات:
1.  سند ازدواج خواهان (مادر) و خوانده (پدر)
2.  کپی مصدق شناسنامه فرزند مشترک ([نام فرزند])
3.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان
4.  کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خوانده (در صورت دسترسی)

شرح خواسته:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند:
اینجانب به موجب سند ازدواج شماره [شماره سند] همسر سابق/دائم خوانده محترم، آقای [نام پدر]، بوده و فرزند مشترکمان به نام [نام فرزند] متولد [تاریخ تولد فرزند] می باشد که حضانت ایشان بر عهده اینجانب است/پس از طلاق به اینجانب واگذار شده است.
خوانده محترم از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت، مثال: 1402/05/01] بدون هیچ گونه عذر موجهی و علی رغم توانایی مالی محرز، از پرداخت نفقه فرزند مشترکمان امتناع ورزیده است.
نظر به اینکه پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است و ایشان دارای توانایی مالی می باشند، و با توجه به اینکه نفقه فرزند از جمله نیازهای اساسی و روزمره اوست، لذا با استناد به مواد 1199 و 1205 قانون مدنی و ماده 47 قانون حمایت خانواده و بند الف ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست رسیدگی و صدور قرار تامین خواسته جهت حفظ حقوق فرزند، و سپس صدور حکم مقتضی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت نفقه فرزند از تاریخ [تاریخ شروع عدم پرداخت] و همچنین نفقه جاریه تا زمان اجرای حکم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری و احتساب کلیه خسارات دادرسی، مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
نام و امضاء خواهان/وکیل

نتیجه گیری و توصیه پایانی

مطالبه نفقه، چه برای زوجه و چه برای فرزندان، فرآیندی حقوقی است که پیچیدگی ها و جزئیات خاص خود را دارد. آشنایی با تعاریف قانونی، مسیرهای حقوقی و کیفری، مراحل گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست، و نکات کاربردی می تواند به افراد در احقاق حقوق خود کمک شایانی کند. اهمیت نفقه در تأمین حداقل های معیشتی و حفظ کرامت انسانی انکارناپذیر است و قانونگذار برای حمایت از افراد واجب النفقه، تمهیدات لازم را اندیشیده است.

نمونه های دادخواست مطالبه نفقه ارائه شده در این مقاله، تنها به منظور راهنمایی و آشنایی اولیه با ساختار و محتوای این نوع دعاوی است. هر پرونده حقوقی، به دلیل ویژگی ها و مدارک خاص خود، نیازمند بررسی دقیق و تطبیق با شرایط منحصر به فرد است. تغییرات جزئی در تاریخ ها، نوع رابطه، مدارک موجود یا شرایط مالی می تواند تأثیر قابل توجهی بر نتیجه پرونده داشته باشد. بنابراین، برای اطمینان از صحت اقدامات قانونی و افزایش شانس موفقیت در پرونده، قویاً توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت نمایید. وکیل با اشراف کامل بر قوانین و رویه قضایی، می تواند بهترین راهکار را ارائه داده و شما را در تمامی مراحل دادرسی یاری کند.