قانون جدید طلاق توافقی

طلاق توافقی، راهکاری مسالمت آمیز برای پایان دادن به زندگی مشترک است که در سال های اخیر دستخوش تغییرات رویه ای مهمی شده است. آگاهی از این رویه ها برای زوجین و وکلا جهت حفظ حقوق و تسریع فرآیند جدایی ضروری است.

این نوشتار با هدف ارائه یک راهنمای جامع و به روز درباره طلاق توافقی در ایران، بر آخرین رویه های قضایی و بخشنامه های مربوط به سال های 1403 و 1404 تمرکز دارد. در این مقاله به بررسی تمامی ابعاد قانونی، اجرایی و ملاحظات مهم طلاق توافقی پرداخته می شود تا مخاطبان، اعم از زوجین، وکلا و مشاوران حقوقی، با درک کاملی از این فرآیند، بتوانند آگاهانه و با کمترین چالش تصمیم گیری و اقدام نمایند. لازم به ذکر است که در این سال ها، قانون ماهوی جدیدی در خصوص طلاق توافقی وضع نشده و تغییرات بیشتر معطوف به رویه های اجرایی، به ویژه در بخش مشاوره و ارجاع پرونده ها بوده است.

مفهوم و مبنای قانونی طلاق توافقی

طلاق توافقی به نوعی از جدایی اطلاق می شود که در آن، زوجین با تفاهم کامل درباره تمامی حقوق مالی (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله و جهیزیه) و غیرمالی (مانند حضانت و ملاقات فرزندان) به جدایی رضایت می دهند. این شیوه طلاق، در مقایسه با طلاق از سوی زوج یا زوجه، معمولاً با سرعت بیشتری انجام شده و از تنش های کمتری برخوردار است، چرا که اراده مشترک طرفین مبنای اصلی آن قرار می گیرد.

مزایای اصلی طلاق توافقی شامل سرعت بخشیدن به روند جدایی، کاهش درگیری های عاطفی و مالی، و حفظ احترام متقابل بین زوجین، به ویژه در صورت وجود فرزند مشترک است. با این حال، نیاز به توافق کامل بر سر تمامی جزئیات، می تواند در مواردی چالش برانگیز باشد و عدم آگاهی از نکات حقوقی ممکن است در آینده برای یکی از طرفین مشکلاتی ایجاد کند.

مبنای قانونی طلاق توافقی در ماده 25 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و بخشنامه آذرماه 1397 رئیس قوه قضائیه ریشه دارد. این بخشنامه، که برای دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال شده، تأکید می کند که ثبت دادخواست طلاق توافقی بدون ارائه گواهی از مراکز غربالگری یا مشاوره خانواده مجاز نیست. هدف از این الزام، کاهش آمار طلاق و ترغیب زوجین به حل اختلافات از طریق مشاوره است.

تفاوت گواهی عدم انصراف از طلاق و گواهی عدم امکان سازش

گواهی عدم انصراف از طلاق توسط مراکز مشاوره خانواده صادر می شود. این گواهی در واقع تایید می کند که با وجود تلاش های صورت گرفته در جلسات مشاوره، زوجین همچنان بر تصمیم خود مبنی بر طلاق مصر هستند و از آن منصرف نشده اند. صدور این گواهی پیش نیاز ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.

در مقابل، گواهی عدم امکان سازش حکم نهایی دادگاه خانواده است که پس از بررسی دادخواست و توافقات زوجین و اطمینان از عدم امکان ادامه زندگی مشترک، صادر می شود. این گواهی به منزله اجازه قانونی برای ثبت طلاق در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق است و مدت اعتبار آن سه ماه از تاریخ قطعی شدن رأی دادگاه است.

بخشنامه آذرماه ۱۳۹۷ قوه قضائیه بر اجباری بودن مراجعه به مراکز مشاوره پیش از ثبت دادخواست طلاق توافقی تأکید دارد، اما قانون ماهوی طلاق تغییری نکرده است.

مراحل گام به گام طلاق توافقی (رویه های 1403 و 1404)

روند طلاق توافقی در سال های اخیر به ویژه با اجباری شدن مراحل مشاوره، کمی پیچیده تر و زمان برتر شده است. این مراحل به تفکیک و جزئیات در ادامه شرح داده می شود:

گام اول: ثبت نام در سامانه تصمیم (یا سامانه مسیر)

اولین قدم برای زوجین متقاضی طلاق توافقی، مراجعه به سامانه «تصمیم» یا همان «سامانه مداخله در طلاق» است که با نام «سامانه مسیر» نیز شناخته می شود.

نحوه ورود به سامانه و ثبت درخواست اولیه به این صورت است که یکی از زوجین یا هر دو باید به وب سایت مربوطه مراجعه کرده و مشخصات سجلی خود را وارد نمایند. این سامانه امکان انتخاب مرکز غربالگری و مشاوره را بر اساس شهر و منطقه سکونت فراهم می آورد. لزوم حضور زوجین برای ثبت درخواست اولیه در این سامانه وجود دارد، مگر آنکه وکیل به نمایندگی از هر دو طرف اقدام به ثبت درخواست نماید. پس از ثبت اطلاعات و انتخاب مرکز مشاوره، یک نوبت برای حضور در جلسات مشاوره به زوجین اختصاص داده می شود.

گام دوم: جلسات مشاوره خانواده (اجباری)

پس از ثبت نام در سامانه، زوجین باید در جلسات مشاوره خانواده که توسط مراکز تحت نظارت سازمان بهزیستی برگزار می شود، شرکت کنند.

هدف از این جلسات، تلاش برای صلح و سازش و کمک به زوجین برای بررسی دقیق تصمیم خود به طلاق است. در صورت عدم موفقیت در ایجاد سازش، مشاوران خانواده با تأیید عدم انصراف زوجین از طلاق، گواهی مربوطه را صادر می کنند. تعداد جلسات معمولاً بین 1 تا 5 جلسه متغیر است و مدت زمان تقریبی آن بسته به شرایط پرونده و مرکز مشاوره، حداقل 45 روز خواهد بود. صدور «گواهی عدم انصراف از طلاق» پس از اتمام موفقیت آمیز این جلسات و پافشاری زوجین بر جدایی، ضروری است.

گام سوم: ثبت دادخواست طلاق توافقی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از دریافت گواهی عدم انصراف از طلاق، مرحله بعدی ثبت رسمی دادخواست طلاق توافقی است.

زوجین یا وکلای آن ها باید با در دست داشتن مدارک لازم شامل عقدنامه (یا رونوشت آن)، شناسنامه و کارت ملی زوجین، و گواهی عدم انصراف از طلاق، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند. در این دفاتر، یک دادخواست طلاق توافقی تنظیم و به همراه تمامی توافقات جامع زوجین (شامل مهریه، نفقه، حضانت و غیره) به ثبت می رسد. تنظیم دقیق و کامل توافق نامه در این مرحله اهمیت بسیاری دارد، چرا که مبنای رأی دادگاه خواهد بود.

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه خانواده و صدور گواهی عدم امکان سازش

پس از ثبت دادخواست، پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود.

قاضی دادگاه توافقات ارائه شده توسط زوجین را به دقت بررسی می کند. در این مرحله، اهمیت ارائه یک توافق نامه کتبی و جامع که تمامی جوانب را پوشش دهد، دوچندان می شود. پس از اطمینان از صحت توافقات و اراده زوجین به جدایی، دادگاه «گواهی عدم امکان سازش» را صادر می کند. این گواهی به منزله حکم طلاق است و دارای مدت اعتبار مشخصی است که معمولاً 3 ماه از تاریخ قطعی شدن رأی دادگاه می باشد. در صورت عدم مراجعه به دفترخانه در این مدت، اعتبار گواهی از بین می رود.

گام پنجم: ثبت رسمی طلاق در دفترخانه

آخرین مرحله، ثبت رسمی طلاق در یکی از دفاتر رسمی ازدواج و طلاق است.

برای این منظور، حضور زوجین یا وکلای آن ها به همراه دو شاهد مرد در دفترخانه الزامی است. از جمله شروط مهم شرعی برای اجرای صیغه طلاق، عدم حائض بودن زن در زمان اجرای صیغه است. پس از اجرای صیغه و ثبت آن در دفاتر مربوطه، طلاق در شناسنامه زوجین درج خواهد شد و گواهی طلاق صادر می گردد.

نکات کلیدی حقوقی و اجرایی در طلاق توافقی

آگاهی از جزئیات حقوقی و اجرایی می تواند به زوجین در مواجهه با چالش های احتمالی کمک شایانی کند.

مدارک لازم برای طلاق توافقی

برای انجام صحیح و سریع فرآیند طلاق توافقی، ارائه مدارک کامل و دقیق ضروری است:

• عقدنامه یا رونوشت آن: سند رسمی ازدواج یا یک کپی برابر اصل شده از آن.
• شناسنامه و کارت ملی زوجین: برای احراز هویت و ثبت اطلاعات سجلی.
• ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک (ثنا): هر دو زوج باید در این سامانه ثبت نام کرده و کد رهگیری داشته باشند. تمامی ابلاغیه های قضایی از طریق این سامانه ارسال می شود.
• گواهی عدم انصراف از طلاق: این گواهی پس از اتمام جلسات مشاوره اجباری توسط مراکز بهزیستی صادر می گردد.
• وکالت نامه طلاق (در صورت وجود): اگر یکی از زوجین یا هر دو به وکیل وکالت داده باشند، وکالت نامه رسمی طلاق باید ضمیمه پرونده شود. این وکالت نامه باید شامل اختیارات کافی برای وکیل باشد.
• توافق نامه جامع طلاق: سندی کتبی که در آن تمامی توافقات زوجین در خصوص مسائل مالی و غیر مالی به تفصیل ذکر شده باشد.

توافقات مالی در طلاق توافقی

تعیین تکلیف حقوق مالی در طلاق توافقی از ارکان اساسی این نوع طلاق است:

مهریه: زوجین می توانند درباره مهریه به طرق مختلف توافق کنند. این توافق می تواند شامل بذل (بخشش) کلی یا جزئی مهریه توسط زوجه در قبال طلاق، ابراء (اسقاط حق مطالبه) کل مهریه، یا تقسیط پرداخت آن توسط زوج باشد. نکته مهم در مورد بذل مهریه، امکان رجوع زوجه به مابذل در ایام عده طلاق خلعی است، مگر اینکه حق رجوع به بذل صراحتاً در توافق نامه اسقاط شده باشد.

نفقه: نفقه شامل نفقه گذشته (معوقه)، نفقه حال (ایام طلاق تا اتمام عده) و نفقه آینده زوجه است. در طلاق توافقی، زوجین می توانند در مورد میزان و نحوه پرداخت تمامی این موارد توافق کنند و آن را در توافق نامه درج نمایند. در خصوص نفقه ایام عده، معمولاً بر اساس نظر عرف و شرایط زندگی زن تعیین تکلیف می شود.

اجرت المثل و نحله: اجرت المثل ایام زوجیت به حق الزحمه ای اطلاق می شود که زن بابت کارهایی که شرعاً بر عهده او نبوده، ولی به دستور زوج انجام داده، دریافت می کند. نحله نیز مبلغی است که در صورت عدم استحقاق زن برای اجرت المثل، دادگاه می تواند به او بپردازد. در طلاق توافقی، زوجین می توانند درباره دریافت یا عدم دریافت این حقوق و میزان آن توافق نمایند.

جهیزیه: جهیزیه متعلق به زوجه است و زوجین می توانند در خصوص استرداد آن و تنظیم لیست مربوطه در توافق نامه خود تعیین تکلیف کنند. معمولاً لیست جهیزیه در زمان شروع زندگی مشترک تنظیم می شود و در صورت توافق، استرداد اقلام موجود بر اساس آن صورت می گیرد.

حضانت و ملاقات فرزندان

موضوع حضانت و ملاقات فرزندان از حساسیت ویژه ای برخوردار است و مصلحت طفل همواره در اولویت قرار دارد.

• قوانین حضانت: بر اساس قانون، حضانت فرزندان تا سن هفت سالگی با مادر است و پس از آن، تا سن بلوغ (دختر ۹ سال تمام قمری و پسر ۱۵ سال تمام قمری)، در صورت اختلاف، دادگاه با لحاظ مصلحت طفل تصمیم گیری می کند. پس از بلوغ، فرزند می تواند شخصاً والد مورد نظر خود را برای زندگی انتخاب کند.
• اهمیت مصلحت طفل: حتی در صورت توافق زوجین، دادگاه همواره مصلحت طفل را مدنظر قرار می دهد و در صورت مغایرت توافقات با مصلحت کودک، می تواند در آن تجدیدنظر کند.
• تعیین دقیق زمان و نحوه ملاقات: زوجین باید زمان بندی و چگونگی ملاقات والد غیرحاضن با فرزندان را به دقت در توافق نامه مشخص کنند. این شامل تعداد دفعات، مدت زمان، مکان ملاقات و نحوه تحویل و تحول فرزندان می شود.
• نفقه فرزندان: نفقه فرزندان (شامل خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل و درمان) بر عهده پدر است و زوجین می توانند در مورد میزان و نحوه پرداخت آن توافق نمایند.

گواهی بکارت و آزمایش بارداری

این موارد نیز جزء تشریفات قانونی طلاق توافقی هستند، به ویژه در صورتی که زوجه ادعای باکرگی داشته باشد.

• لزوم ارائه آزمایش عدم بارداری: زوجه مکلف است گواهی عدم بارداری را به دادگاه ارائه دهد، مگر در موارد یائسگی یا باکرگی. این گواهی معمولاً با انجام آزمایش خون صادر می شود.
• نقش پزشکی قانونی در تایید باکرگی: در صورتی که زوجه باکره باشد، دادگاه او را به پزشکی قانونی معرفی می کند تا پس از معاینه و تأیید باکرگی، گواهی مربوطه صادر شود. این گواهی برای نوع طلاق (بائن غیرمدخوله) و امکان حذف نام زوج از شناسنامه زوجه اهمیت دارد.

عده طلاق توافقی

عده طلاق، مدت زمانی است که زن پس از طلاق حق ازدواج مجدد ندارد.

• تعریف و مدت زمان: برای زنانی که باکره یا یائسه نیستند، مدت عده طلاق سه طهر (معادل سه دوره عادت ماهانه) است. این عده از زمان اجرای صیغه طلاق در دفترخانه آغاز می شود. زنان باکره و یائسه، عده ندارند.
• نکات حقوقی مهم در دوران عده: در دوران عده طلاق رجعی، زن نفقه دریافت می کند. همچنین در طلاق خلعی، زن می تواند در ایام عده به مهریه بذل شده رجوع کند که در این صورت طلاق به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند.

حذف نام طلاق از شناسنامه

امکان حذف نام طلاق از شناسنامه، یکی از دغدغه های برخی زوجین پس از طلاق است.

• شرایط و ضوابط: حذف نام طلاق از شناسنامه زوجه تنها در صورتی امکان پذیر است که زن باکره باشد و طلاق از نوع بائن غیرمدخوله صورت گرفته باشد. در این صورت، با ارائه گواهی باکرگی و حکم طلاق، می توان برای تعویض شناسنامه و دریافت شناسنامه سفید اقدام کرد. در غیر این صورت، نام طلاق فقط پس از ثبت ازدواج مجدد و با درخواست تعویض شناسنامه جدید، حذف می شود. برای زوج، حذف نام طلاق تنها با ازدواج مجدد امکان پذیر است.

مدت زمان و هزینه های طلاق توافقی

زمان بندی و هزینه ها از جمله عوامل مهمی هستند که زوجین در فرآیند طلاق توافقی باید به آن ها توجه کنند.

مدت زمان تقریبی طلاق توافقی

مدت زمان طلاق توافقی بسته به عوامل مختلفی از جمله حضور وکیل، رویه های دادگاه در شهرهای مختلف و همکاری زوجین متغیر است. بدون حضور وکیل و با احتساب مراحل مشاوره اجباری، این فرآیند ممکن است بین 1 تا 3 ماه به طول انجامد. در شهر تهران، با استفاده از وکیل و تبدیل دادخواست طلاق یک طرفه به توافقی (که در برخی شعب دادگاه رایج است و نیاز به مشاوره اولیه ندارد)، این زمان می تواند به حدود 15 تا 45 روز کاری کاهش یابد.

تعداد و محتوای جلسات مشاوره، شلوغی شعب دادگاه و دفاتر خدمات قضایی، و سرعت در ارائه مدارک از سوی زوجین یا وکلای آن ها، همگی بر زمان نهایی تأثیرگذار هستند. با این حال، با برنامه ریزی دقیق و کمک از وکیل متخصص، می توان فرآیند را بهینه ساخت.

هزینه های طلاق توافقی

هزینه های طلاق توافقی شامل موارد مختلفی است:

• هزینه های دادرسی و اداری: این هزینه ها شامل ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تعرفه های مربوط به سامانه تصمیم (مشاوره) و هزینه های صدور گواهی ها و احکام قضایی است. این مبالغ بر اساس تعرفه های مصوب سالانه تعیین می شوند.
• حق الوکاله وکیل: حق الوکاله وکیل متخصص در طلاق توافقی بسته به شهر، میزان پیچیدگی پرونده، و توافق با وکیل متغیر است. این مبلغ می تواند از چند میلیون تومان تا ده ها میلیون تومان باشد. استفاده از وکیل معمولاً باعث تسریع روند و مدیریت صحیح توافقات می شود.
• هزینه ثبت در دفترخانه: پس از صدور گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه، ثبت رسمی طلاق در دفترخانه ازدواج و طلاق مستلزم پرداخت هزینه های مربوط به دفترخانه و تعرفه های ثبتی است که این مبلغ نیز بر اساس قوانین مربوطه تعیین می شود.

نقش وکیل در تسریع و تسهیل طلاق توافقی

استفاده از وکیل متخصص در پرونده های طلاق توافقی می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد.

وکیل متخصص با آگاهی از تمامی قوانین، بخشنامه ها، و رویه های قضایی، می تواند زوجین را در تمامی مراحل، از تنظیم دقیق توافق نامه تا پیگیری پرونده در دادگاه و دفترخانه، راهنمایی کند. مزایای استفاده از وکیل شامل عدم نیاز به حضور مستقیم زوجین در بسیاری از مراحل، مدیریت صحیح و جامع توافقات برای جلوگیری از مشکلات آتی، و مهم تر از همه، تسریع در روند طلاق است.

در برخی موارد، وکیل می تواند با استفاده از سازوکارهای قانونی، حتی بدون نیاز به حضور زوجین در جلسات مشاوره (به ویژه در تهران با تبدیل طلاق یک طرفه به توافقی) تمامی مراحل را به انجام برساند. سامانه هایی نظیر سامانه ثنا و امکان عقد قرارداد الکترونیک وکالت، فرآیند اعطای وکالت و پیگیری پرونده را بسیار تسهیل کرده است. این امر به ویژه برای زوجینی که در شهرهای مختلف زندگی می کنند یا امکان حضور مداوم در مراجع قضایی را ندارند، اهمیت زیادی دارد.

طلاق توافقی برای ایرانیان خارج از کشور

ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز می توانند از طریق اعطای وکالت به وکیل، مراحل طلاق توافقی خود را در ایران پیگیری کنند.

نحوه اعطای وکالت معمولاً از طریق مراجعه به سفارت یا کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت صورت می گیرد. همچنین، سامانه میخک وزارت امور خارجه، روند تنظیم و ثبت وکالت نامه ها را برای ایرانیان خارج از کشور تسهیل کرده است. در تنظیم متن وکالت نامه، ذکر نکات مهمی از جمله حق اعتراض به رأی (تجدیدنظر و فرجام خواهی) و اسقاط آن، وکالت در قبول بذل مهریه (برای زوج)، و تعیین تکلیف حضانت و نفقه فرزندان ضروری است. وکیل با در دست داشتن وکالت نامه جامع و با رعایت تمامی توافقات زوجین، می تواند فرآیند طلاق را تا ثبت نهایی در دفترخانه پیگیری کند.

سناریوهای خاص و ملاحظات مهم

در روند طلاق توافقی، ممکن است سناریوهای خاصی پیش آید که آگاهی از راه حل های حقوقی آن ها ضروری است.

عدم حضور در جلسات مشاوره

گرچه شرکت در جلسات مشاوره خانواده در سامانه تصمیم برای طلاق توافقی اجباری است، اما در برخی حوزه های قضایی، به ویژه در تهران، راهکارهایی برای تسریع فرآیند بدون نیاز به حضور مستقیم در تمامی جلسات مشاوره وجود دارد.

یکی از این روش ها، تبدیل دادخواست طلاق یک طرفه به طلاق توافقی است. در این حالت، یکی از زوجین دادخواست طلاق به درخواست خود را (که فعلاً در تهران نیاز به مشاوره اولیه ندارد) ثبت می کند و سپس در جلسه دادگاه، توافقات نهایی با طرف مقابل یا وکیل او ارائه شده و دادگاه رأی را بر اساس توافقات صادر می کند. با این حال، باید توجه داشت که این رویه ممکن است در تمامی شهرستان ها پذیرفته نشود و همچنین احتمال تغییر آن در آینده وجود دارد.

پشیمانی از طلاق توافقی

پشیمانی یکی از طرفین از طلاق توافقی، در مراحل مختلف می تواند پیامدهای متفاوتی داشته باشد.

• اگر پشیمانی قبل از صدور رأی دادگاه (گواهی عدم امکان سازش) رخ دهد، پرونده طلاق متوقف شده و توافقات قبلی بی اعتبار می گردد. در این صورت، هیچ یک از طرفین نمی توانند دیگری را به ادامه فرآیند یا اجرای توافقات ملزم کنند.
• چنانچه پشیمانی بعد از صدور رأی دادگاه ولی قبل از ثبت طلاق در دفترخانه باشد:
  • اگر زوج (مرد) پشیمان شود و به دفترخانه مراجعه نکند، ثبت طلاق میسر نخواهد بود، مگر اینکه زن از قبل وکالت در طلاق یا وکالت در مراجعه به دفترخانه را داشته باشد.
  • اگر زوجه (زن) پشیمان شود و در دفترخانه حاضر نشود، زوج می تواند با استناد به رأی دادگاه، طلاق را به تنهایی در دفترخانه ثبت کند. با این حال، در طلاق خلعی، زن حق رجوع به مابذل (آنچه در قبال طلاق بخشیده) را در ایام عده دارد که این امر می تواند ماهیت طلاق را تغییر دهد.

طلاق توافقی در دوران عقد

طلاق توافقی در دوران عقد، یعنی قبل از برقراری رابطه زناشویی، دارای تفاوت هایی است.

در این حالت، مهریه زوجه نصف مهریه مندرج در عقدنامه خواهد بود، مگر اینکه توافق دیگری صورت گیرد. چنانچه زوجه در دوران عقد باکره باشد و طلاق توافقی رخ دهد، نوع طلاق بائن غیرمدخوله خواهد بود که به او این امکان را می دهد تا پس از طلاق، برای حذف نام زوج از شناسنامه خود اقدام کند و شناسنامه ای سفید دریافت نماید. در این موارد، گواهی پزشکی قانونی برای تأیید باکرگی الزامی است.

مطالبه مهریه پس از طلاق

امکان مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی، به توافقات اولیه و شرایط خاص بستگی دارد.

اگر زوجه در قبال طلاق، تمام یا قسمتی از مهریه خود را بذل کرده باشد، در طلاق خلعی، تنها در ایام عده (سه طهر) می تواند به مهریه بذل شده رجوع کند. در صورت رجوع، طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود و زوج نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند. اما اگر زن باکره یا یائسه باشد، عده ای ندارد و پس از ثبت طلاق، امکان رجوع به مهریه بذل شده را نخواهد داشت. همچنین، در صورت ابراء (اسقاط حق مطالبه) مهریه، زن هیچ گاه نمی تواند آن را مطالبه کند.

ضمانت اجرای عدم پرداخت اقساط مهریه

در مواردی که پرداخت مهریه به صورت اقساط توافق شده باشد، عدم پرداخت آن دارای ضمانت اجرا است.

چنانچه در رأی دادگاه یا توافق نامه، پرداخت مهریه به صورت اقساط تعیین شده باشد و زوج از پرداخت سه قسط متوالی خودداری کند، کل مبلغ مهریه حال شده و زوجه می تواند برای مطالبه یکجای آن از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده اقدام نماید. دفاتر ثبت طلاق نیز در هنگام اجرای صیغه، قبوض اقساطی را صادر می کنند که به عنوان سند رسمی برای مطالبه قابل استفاده هستند.

تأثیر توافقات خارج از موضوع زوجیت بر رأی طلاق

دادگاه خانواده صرفاً به توافقات مربوط به موضوع زوجیت (مهریه، نفقه، حضانت و غیره) رسیدگی می کند.

توافقات زوجین در خصوص اموال مشترک (مانند آپارتمان یا خودرو که خارج از ماهیت مهریه یا جهیزیه هستند)، ارتباطی به صلاحیت دادگاه خانواده نداشته و در رأی طلاق منعکس نمی شوند. این توافقات باید به صورت جداگانه و در قالب قراردادهای مدنی یا دادخواست های مربوط به دادگاه های عمومی حقوقی پیگیری شوند.

نقش حق طلاق (وکالت در طلاق)

داشتن حق طلاق که در واقع همان وکالت در طلاق است، فرآیند طلاق توافقی را برای زوجه تسهیل می کند.

در صورتی که زن دارای وکالت بلاعزل در طلاق از همسر خود باشد، می تواند بدون نیاز به حضور زوج و حتی در صورت مخالفت او، تمامی مراحل طلاق را از طریق وکیل خود پیگیری کرده و به نتیجه برساند. متن وکالت نامه در این موارد از اهمیت بالایی برخوردار است و باید شامل تمامی اختیارات لازم برای وکیل باشد تا بتواند تمامی مسائل مالی و غیر مالی را تعیین تکلیف کند.

امکان مراجعه مستقیم به دفترخانه بدون رأی دادگاه

هیچ دفترخانه رسمی ازدواج و طلاقی مجاز نیست بدون ارائه گواهی عدم امکان سازش (رأی قطعی دادگاه) اقدام به ثبت طلاق نماید.

هرگونه ثبت طلاق بدون حکم دادگاه، تخلف محسوب شده و می تواند موجب ابطال پروانه سردفتر شود. بنابراین، حتی در صورت توافق کامل زوجین، طی مراحل قانونی در دادگاه و اخذ رأی، پیش نیاز ثبت طلاق است.

صدور شناسنامه سفید پس از طلاق

در شرایط خاصی، امکان دریافت شناسنامه سفید (بدون مهر طلاق) پس از طلاق توافقی وجود دارد.

این امر تنها برای زوجه ای که باکره باشد و طلاق از نوع بائن غیرمدخوله (عدم نزدیکی) باشد، میسر است. با ارائه گواهی باکرگی و حکم طلاق، زن می تواند به اداره ثبت احوال مراجعه کرده و شناسنامه جدیدی بدون درج نام زوج و ثبت طلاق دریافت کند. در سایر موارد، نام طلاق در شناسنامه درج می شود و تنها با ازدواج مجدد و درخواست تعویض شناسنامه، نام همسر قبلی و طلاق از آن حذف خواهد شد.

نتیجه گیری

فرآیند طلاق توافقی، با وجود ماهیت مسالمت آمیز خود، همچنان یک رویه حقوقی حساس و پیچیده است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و رویه های قضایی جاری است. بخشنامه های اخیر و رویه های قضایی سال های 1403 و 1404، به ویژه در بخش مشاوره اجباری، نشان دهنده تلاش سیستم قضایی برای کاهش آمار طلاق و ترغیب زوجین به تأمل و سازش است.

با درک کامل این رویه ها و بهره گیری از مشاوره های حقوقی متخصص، زوجین می توانند فرآیند جدایی را با کمترین چالش و در سریع ترین زمان ممکن به انجام رسانده و از حقوق قانونی خود به بهترین نحو دفاع کنند. تصمیم گیری آگاهانه و گام برداشتن صحیح در هر مرحله، از اتلاف زمان و منابع جلوگیری کرده و به هر دو طرف کمک می کند تا فصلی جدید از زندگی خود را با اطمینان بیشتری آغاز نمایند. در نهایت، مشاوره با وکیل متخصص برای بررسی شرایط خاص هر پرونده و دریافت راهنمایی های دقیق و به روز، به شدت توصیه می شود.