ثبت نام فرزند خواندگی

فرزندخواندگی مسیری قانونی و انسانی برای پذیرش سرپرستی کودکان نیازمند است که در ایران از طریق سامانه ملی فرزندخواندگی سازمان بهزیستی انجام می شود. این فرآیند شامل مراحل ثبت نام، ارائه مدارک، بررسی صلاحیت ها و صدور حکم قضایی است.

فرایند فرزندخواندگی، گامی بنیادین در راستای تأمین آینده ای روشن برای کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست و همچنین تحقق آرزوی تشکیل خانواده برای بسیاری از متقاضیان است. این رویکرد، نه تنها به کودکان بستری از امنیت، محبت و رشد فراهم می آورد، بلکه به متقاضیان نیز فرصت تجربه عمیق مهرورزی و مسئولیت پذیری را ارزانی می دارد. سازمان بهزیستی جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد متولی اصلی در این حوزه، با هدف تسهیل و نظام مند کردن این فرآیند، اقدام به راه اندازی سامانه ملی فرزندخواندگی کرده است. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و به روز برای سال های 1403 و 1404، تمامی ابعاد ثبت نام فرزند خواندگی را، از شرایط و مدارک لازم گرفته تا مراحل ثبت نام آنلاین و پیگیری درخواست، به تفصیل شرح خواهد داد تا متقاضیان بتوانند با آگاهی کامل و بدون ابهام، این مسیر ارزشمند را طی کنند.

سامانه ملی فرزندخواندگی (adoption.behzisti.net): درگاه رسمی فرزندپذیری در ایران

در راستای تحقق دولت الکترونیک و تسهیل دسترسی شهروندان به خدمات اجتماعی، سازمان بهزیستی کشور، سامانه ملی فرزندخواندگی را به نشانی اینترنتی adoption.behzisti.net راه اندازی کرده است. این سامانه، نقطه آغازین برای تمامی متقاضیان ثبت نام فرزند خواندگی محسوب می شود و امکان ثبت نام، تکمیل فرم ها، بارگذاری مدارک و پیگیری پرونده را به صورت آنلاین فراهم می آورد. این بستر الکترونیکی، ضمن کاهش بوروکراسی اداری و صرفه جویی در زمان، شفافیت و دقت در فرآیندها را نیز افزایش می دهد.

استفاده از سامانه آنلاین، مزایای متعددی از جمله دسترسی آسان و شبانه روزی، کاهش ترددهای غیرضروری، حفظ حریم خصوصی متقاضیان و امکان پیگیری لحظه ای وضعیت پرونده را به همراه دارد. پیش از شروع ثبت نام، توصیه می شود متقاضیان تمامی شرایط و مدارک مورد نیاز را به دقت مطالعه و آماده سازند تا فرآیند ثبت نام با کمترین وقفه و خطا انجام شود. این راهنما تلاش می کند اطلاعات به روز و دقیقی را ارائه دهد و از تکرار اطلاعات منسوخ یا ناقصی که ممکن است در منابع دیگر یافت شود، پرهیز کند. تمامی اطلاعات ارائه شده در این مقاله، بر مبنای آخرین به روزرسانی های قوانین و رویه های سازمان بهزیستی برای سال های 1403 و 1404 تدوین شده است.

شرایط جامع متقاضیان ثبت نام فرزند خواندگی در سال 1403 و 1404

پذیرش سرپرستی یک کودک، مسئولیت سنگین و در عین حال شیرینی است که مستلزم احراز صلاحیت های مشخصی از سوی متقاضیان است. قوانین و آیین نامه های اجرایی کشور، از جمله قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست و آیین نامه های اجرایی مواد 22 و 36 آن، چارچوب های مشخصی را برای ثبت نام فرزند خواندگی تعیین کرده اند. این شرایط، با هدف تضمین بهترین منافع کودک و اطمینان از توانایی سرپرستان در تأمین نیازهای عاطفی، جسمی، تربیتی و مالی او وضع شده اند. در ادامه، به تفکیک گروه های متقاضی، شرایط لازم تشریح می شود.

شرایط عمومی برای تمامی متقاضیان فرزند خواندگی

متقاضیان فرزندخواندگی، صرف نظر از وضعیت تأهل یا تعداد فرزندان قبلی، ملزم به رعایت شرایط عمومی زیر هستند:

1. تابعیت و اقامت ایران: متقاضیان باید دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشند و در داخل کشور اقامت داشته باشند.
2. اعتقاد به یکی از ادیان رسمی: اعتقاد به یکی از ادیان رسمی کشور (اسلام، مسیحیت، یهودیت، زرتشت) الزامی است. این شرط تضمین می کند که کودک در بستر فرهنگی و دینی مشابه سرپرستان خود پرورش یابد.
3. صلاحیت اخلاقی و نداشتن سوءپیشینه کیفری مؤثر: متقاضیان باید از نظر اخلاقی دارای صلاحیت لازم باشند و هیچ گونه سابقه محکومیت کیفری مؤثر که مانع از صلاحیت سرپرستی شود، نداشته باشند.
4. سلامت کامل جسمی و روانی و توانایی عملی نگهداری از کودک: متقاضیان باید از سلامت کامل جسمی و روانی برخوردار باشند و توانایی عملی لازم برای نگهداری و تربیت کودک را داشته باشند. ابتلا به برخی بیماری های خاص و صعب العلاج یا اختلالات روانی شدید می تواند مانع از احراز این شرط شود.
5. عدم اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان و الکل: نداشتن هرگونه اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان و نوشیدنی های الکلی از شروط اصلی پذیرش است.
6. تمکن مالی کافی: متقاضیان باید از تمکن مالی کافی برای تأمین هزینه های زندگی، تحصیل و درمان کودک برخوردار باشند. ارائه مدارک و گواهی های مربوط به درآمد و دارایی الزامی است.
7. داشتن بیمه پایه و تعهد به بیمه تکمیلی فرزند: متقاضیان باید دارای بیمه پایه درمانی باشند و متعهد شوند که پس از پذیرش سرپرستی، فرزندخوانده را نیز تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار دهند.
8. تعهد به تملیک بخشی از اموال به نفع کودک: سرپرستان باید متعهد شوند که بخشی از اموال خود را به نفع فرزندخوانده تملیک کنند یا وصیت نامه تنظیم نمایند تا آینده مالی کودک تضمین شود. میزان این تملیک توسط مراجع ذی صلاح تعیین می گردد.
9. عدم ممنوعیت قانونی یا پزشکی دیگر: نداشتن هرگونه ممنوعیت قانونی یا پزشکی که توسط سازمان بهزیستی یا دادگاه تشخیص داده شود.

شرایط اختصاصی زوجین بدون فرزند برای فرزند خواندگی

زوجینی که پس از گذشت مدتی از زندگی مشترک، موفق به داشتن فرزند بیولوژیکی نشده اند، می توانند برای ثبت نام فرزند خواندگی اقدام کنند. شرایط اختصاصی این گروه عبارتند از:

• گذشت حداقل پنج سال از تاریخ ازدواج و ارائه گواهی پزشکی قانونی معتبر مبنی بر عدم توانایی زوجین برای فرزنددار شدن.
• سن حداقل سی سال برای یکی از زوجین.
• دائمی بودن عقد ازدواج.

شرایط اختصاصی زوجین دارای فرزند

خانواده هایی که پیش از این دارای فرزند بیولوژژیکی هستند نیز می توانند برای فرزندخواندگی اقدام نمایند. شرایط اختصاصی این گروه شامل:

• دائمی بودن عقد ازدواج.
• رعایت تناسب سنی میان فرزندخوانده و فرزندان بیولوژیکی متقاضیان، به نحوی که فرزندخوانده کوچک تر از کوچک ترین فرزند بیولوژیکی خانواده نباشد.
• در صورت دارا بودن سه فرزند زیستی که با متقاضیان زندگی می کنند، صرفاً درخواست فرزندخواندگی یک کودک پذیرفته می شود، مگر در حالتی که کودکان مورد درخواست خواهر و برادر باشند.

شرایط اختصاصی زنان مجرد متقاضی فرزند خواندگی

زنان مجرد واجد شرایط نیز می توانند متقاضی فرزندخواندگی شوند. این امکان فرصتی برای مهرورزی به کودکان نیازمند فراهم می آورد. شرایط اختصاصی این گروه شامل:

• سن حداقل سی سال.
• امکان فرزندخواندگی تنها برای کودکان دختر فراهم است، مگر در موارد محدودی که کودک خویشاوند متقاضی (برادر، برادرزاده، خواهرزاده یا نوه) باشد.
• داشتن منزل مسکونی مستقل، اعم از ملکی یا استیجاری. در صورتی که متقاضی با اعضای خانواده خود زندگی می کند و منزل مستقلی ندارد، قبول درخواست فرزندخواندگی منوط به بررسی امکانات رفاهی و وضعیت کلی خانواده متقاضی است.
• عدم داشتن فرزند بیولوژیکی، مگر در مورد اقدام برای فرزندخواندگی خواهران و برادران یا برادرزاده ها، خواهرزاده ها یا نوه های خود.

تمایز میان فرزندخواندگی و امین موقت

متقاضیان باید به تفاوت های حقوقی و قانونی بین فرزندخواندگی و امین موقت توجه داشته باشند. در فرزندخواندگی، رابطه حقوقی کامل والد و فرزندی ایجاد می شود و کودک از تمامی حقوق فرزندان بیولوژیکی (به جز ارث مستقیم، که با تملیک مال جبران می شود) برخوردار می گردد. اما در امین موقت، سرپرستی کودک به صورت موقت و با هدف نگهداری و تربیت به متقاضی واگذار می شود و رابطه حقوقی دائمی برقرار نمی گردد. این دو وضعیت دارای آثار حقوقی و تعهدات متفاوتی برای سرپرستان هستند و انتخاب هر یک باید با آگاهی کامل از جوانب آن صورت گیرد.

فرآیند ثبت نام فرزند خواندگی، تنها یک اقدام حقوقی نیست، بلکه شروع یک زندگی جدید و مسئولیت پذیری عمیق برای تأمین آینده کودک است.

مدارک لازم و کامل برای ثبت نام فرزند خواندگی (چک لیست جامع 1403/1404)

آماده سازی دقیق و کامل مدارک، از مراحل کلیدی در فرآیند ثبت نام فرزند خواندگی است که به تسریع بررسی درخواست کمک شایانی می کند. نقص در مدارک می تواند موجب تأخیر یا حتی رد درخواست شود. متقاضیان باید کلیه مدارک زیر را تهیه کرده و آماده بارگذاری در سامانه یا ارائه به مراجع ذی ربط باشند. توجه به لزوم برابر اصل کردن برخی مدارک در مراحل بعدی اهمیت دارد.

1. اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضیان: ارائه مدارک هویتی تمامی متقاضیان (زوجین یا زن مجرد).
2. اصل و کپی سند ازدواج (برای زوجین): برای اثبات رابطه زوجیت دائم.
3. اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت دائم (برای آقایان): برای متقاضیان مرد.
4. گواهی اشتغال به کار، فیش حقوقی یا هر مدرکی دال بر تمکن مالی و درآمد ثابت: این مدارک شامل گواهی کسر از حقوق، جواز کسب، پروانه مطب یا هر سند دیگری که توانایی مالی متقاضی را برای تأمین زندگی کودک نشان دهد، می شود.
5. گواهی پزشک متخصص زنان و زایمان و تاییدیه پزشکی قانونی مبنی بر عدم امکان فرزنددار شدن (برای زوجین بدون فرزند): این گواهی باید به وضوح عدم توانایی بیولوژیکی برای فرزندآوری را تأیید کند.
6. گواهی عدم سوءپیشینه کیفری: این گواهی برای تمامی متقاضیان بالای 18 سال الزامی است و باید از مراجع ذی صلاح دریافت شود.
7. گواهی سلامت جسمی و روانی: این گواهی باید توسط پزشک معتمد سازمان بهزیستی صادر شود و سلامت عمومی و روانی متقاضیان را برای سرپرستی کودک تأیید کند.
8. سایر مدارک مورد نیاز: این موارد می تواند شامل سند مالکیت یا اجاره نامه منزل مسکونی برای اثبات محل اقامت و فضای کافی برای کودک باشد.
9. توضیح در مورد لزوم برابر اصل کردن مدارک: در مراحل بعدی پس از ثبت نام اولیه، متقاضیان ممکن است ملزم به ارائه نسخ برابر اصل شده مدارک خود به ادارات بهزیستی باشند. بنابراین، حفظ و نگهداری اصل مدارک اهمیت زیادی دارد.

نحوه و مراحل گام به گام ثبت نام اینترنتی فرزند خواندگی 1403/1404 در سامانه بهزیستی

ثبت نام فرزند خواندگی از طریق سامانه ملی فرزندخواندگی، فرآیندی شفاف و مرحله به مرحله است. آشنایی با این گام ها به متقاضیان کمک می کند تا با اطمینان خاطر و دقت کافی، درخواست خود را ثبت نمایند. مراحل زیر به صورت گام به گام شرح داده شده اند:

1. گام 1: ورود به وب سایت رسمی سامانه ملی فرزندخواندگی (adoption.behzisti.net)

   ابتدا مرورگر خود را باز کرده و آدرس دقیق سامانه بهزیستی را وارد نمایید. مطمئن شوید که به آدرس صحیح وارد شده اید تا از هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری شود.

2. گام 2: کلیک بر روی گزینه ثبت نام

   پس از ورود به صفحه اصلی سامانه، گزینه ثبت نام که معمولاً در قسمت بالای صفحه یا منوی اصلی قرار دارد را انتخاب کنید.

3. گام 3: مطالعه و تایید قوانین و مقررات فرزندخواندگی

   در این مرحله، یک صفحه حاوی قوانین و مقررات مربوط به فرزندخواندگی به نمایش در می آید. مطالعه دقیق این مقررات برای آگاهی از حقوق و وظایف الزامی است. پس از مطالعه، گزینه مطالعه و با اطلاع از محتوا قبول کردم را انتخاب و تایید کنید.

4. گام 4: انتخاب کشور محل زندگی

   در این قسمت، کشور محل اقامت خود را از میان گزینه های موجود انتخاب نمایید.

5. گام 5: تعیین نوع خانواده

   متقاضیان باید نوع خانواده خود را مشخص کنند: زوجین بدون فرزند، زوجین دارای فرزند یا زن مجرد. انتخاب صحیح این گزینه در تعیین مسیر و شرایط بعدی تأثیرگذار است.

6. گام 6: وارد کردن شماره تلفن همراه و انتخاب رمز عبور

   شماره تلفن همراه فعال و یک رمز عبور قوی و منحصربه فرد برای خود انتخاب و در کادرهای مربوطه وارد کنید. این شماره تلفن برای دریافت پیامک های تأیید و ارتباطات بعدی استفاده خواهد شد.

7. گام 7: تایید شماره همراه با کد چهار رقمی پیامک شده

   کد تأیید چهار رقمی که به شماره تلفن همراه شما پیامک شده است را در قسمت مربوطه وارد کنید تا شماره شما تأیید شود.

8. گام 8: انتخاب استان و شهرستان محل سکونت

   استان و شهرستان محل سکونت خود را با دقت انتخاب نمایید. این اطلاعات برای ارجاع پرونده شما به واحد بهزیستی محلی کاربرد دارد.

9. گام 9: تکمیل دقیق اطلاعات هویتی و درآمدی

   اطلاعات هویتی (نام، نام خانوادگی، کد ملی، دین) و اطلاعات مربوط به میزان درآمد را به دقت در کادرهای مشخص شده وارد کنید. از صحت تمامی اطلاعات اطمینان حاصل کنید.

10. گام 10: وارد کردن اطلاعات اقامتی و دریافت کد پیگیری

    در آخرین مرحله از ثبت نام فرزند خواندگی اولیه، آدرس دقیق و کد پستی محل سکونت خود را وارد نمایید. پس از تکمیل این بخش، یک کد پیگیری برای شما صادر خواهد شد.

نکات حیاتی: حفظ و نگهداری کد پیگیری صادر شده از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا برای پیگیری وضعیت پرونده در آینده به آن نیاز خواهید داشت. همچنین، در تمامی مراحل وارد کردن اطلاعات، دقت و صحت از اصول اساسی است تا از بروز هرگونه مشکل در ادامه فرآیند جلوگیری شود. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر، می توانید با واحد پشتیبانی سازمان بهزیستی تماس حاصل فرمایید.

بررسی هزینه های مرتبط با فرزندخواندگی: شفاف سازی ابعاد مالی

یکی از سؤالات رایج متقاضیان ثبت نام فرزند خواندگی، مربوط به هزینه های مالی این فرآیند است. شفاف سازی در این زمینه می تواند به متقاضیان کمک کند تا با دیدگاهی واقع بینانه وارد این مسیر شوند.

آیا ثبت نام اولیه در سامانه هزینه ای دارد؟ ثبت نام اولیه و ارائه درخواست در سامانه ملی فرزندخواندگی (adoption.behzisti.net) کاملاً رایگان است و نیازی به پرداخت هیچ گونه وجهی در این مرحله نمی باشد. این امر به منظور تسهیل دسترسی تمامی افراد واجد شرایط به فرآیند فرزندخواندگی صورت پذیرفته است.

با این وجود، پس از پذیرش اولیه و در طول فرآیند سرپرستی، متقاضیان ملزم به پذیرش برخی تعهدات مالی خواهند بود که این تعهدات بخشی از مسئولیت های سرپرستی محسوب می شوند. این موارد شامل:

• تعهد به تملیک بخشی از اموال: همانطور که پیش تر اشاره شد، سرپرستان باید متعهد شوند که بخشی از اموال خود را به نفع فرزندخوانده تملیک یا وصیت کنند تا آینده مالی کودک تضمین شود. این اقدام برای حمایت از حقوق مالی فرزندخوانده است، زیرا فرزندخوانده از سرپرستان خود ارث نمی برد.
• هزینه های بیمه: متقاضیان باید تعهد کنند که فرزندخوانده را تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی درمانی قرار دهند. این هزینه ها بسته به نوع بیمه و خدمات درمانی، متغیر خواهد بود.
• هزینه های نگهداری و تربیت: تأمین تمامی هزینه های مربوط به نگهداری، تربیت، آموزش، بهداشت و درمان کودک تا رسیدن به سن قانونی، بر عهده سرپرستان است. این هزینه ها شامل خوراک، پوشاک، مسکن، تحصیل، فعالیت های فوق برنامه و سایر نیازهای کودک می شود.

چگونگی ارزیابی تمکن مالی توسط بهزیستی: سازمان بهزیستی و مراجع قضایی، در طول فرآیند بررسی صلاحیت، تمکن مالی متقاضیان را به دقت ارزیابی می کنند. این ارزیابی بر اساس مدارک درآمدی، وضعیت شغلی، دارایی ها و تعهدات مالی متقاضیان صورت می گیرد تا اطمینان حاصل شود که سرپرستان قادر به تأمین زندگی باکیفیت و مناسب برای کودک هستند. هدف از این ارزیابی، اطمینان از پایداری مالی خانواده جدید و جلوگیری از هرگونه مشکل اقتصادی برای فرزندخوانده در آینده است.

فرم ثبت نام فرزند خواندگی و اهمیت دقت در تکمیل آن

هنگام ثبت نام فرزند خواندگی، متقاضیان با فرم ثبت نام فرزند خواندگی در سامانه مواجه می شوند. این فرم، ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات اولیه متقاضیان و ارزیابی صلاحیت های آن هاست. لازم به ذکر است که نیازی به تهیه فرم مجزا به صورت فیزیکی نیست، بلکه تمامی فرم های مورد نیاز به صورت آنلاین و در قالب بخش های مختلف سامانه adoption.behzisti.net در دسترس قرار دارند.

موجودیت فرم ها در داخل سامانه (عدم نیاز به فرم مجزا): در طی فرآیند گام به گام ثبت نام در سامانه، متقاضیان به تدریج اطلاعات مورد نیاز را در فیلدهای مشخص شده وارد می کنند. این فیلدها در واقع همان فرم ثبت نام فرزند خواندگی الکترونیکی هستند که به صورت یکپارچه با سیستم سازمان بهزیستی عمل می کنند. این رویکرد، ضمن ساده سازی فرآیند، از خطاهای ناشی از تکمیل دستی فرم ها نیز جلوگیری می کند.

اهمیت دقت در پاسخگویی به تمام سؤالات فرم: هر فیلد و هر سؤال در این فرم ها، با هدف جمع آوری اطلاعات حیاتی برای ارزیابی صلاحیت متقاضیان طراحی شده است. کوچک ترین اشتباه یا سهل انگاری در تکمیل این بخش ها می تواند منجر به تأخیر در بررسی پرونده یا حتی رد درخواست شود. بنابراین، توصیه اکید می شود که با نهایت دقت و حوصله، تمامی اطلاعات را به صورت صحیح و کامل وارد نمایید.

انواع اطلاعاتی که در فرم درخواست می شود: این اطلاعات معمولاً شامل موارد زیر است:

• اطلاعات هویتی کامل متقاضیان (شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی، تاریخ تولد، وضعیت تأهل و…).
• اطلاعات تماس (شماره تلفن، ایمیل، آدرس).
• اطلاعات مربوط به وضعیت اجتماعی و خانوادگی (شامل تعداد فرزندان موجود، وضعیت ازدواج، دین و مذهب).
• اطلاعات تحصیلی و شغلی (شغل فعلی، میزان درآمد، تحصیلات).
• سوابق اقامتی (معمولاً شامل آدرس های پنج سال اخیر محل سکونت، برای انجام تحقیقات محلی).
• اطلاعات پزشکی و سلامت (شامل سوابق بیماری های جسمی و روانی).
• تعهدات مالی و میزان دارایی ها.
• سابقه کیفری (عدم سوءپیشینه).

نقش فرم در ارزیابی اولیه صلاحیت متقاضیان: اطلاعات وارد شده در فرم ثبت نام فرزند خواندگی، پایه و اساس ارزیابی اولیه صلاحیت متقاضیان توسط کارشناسان بهزیستی است. این اطلاعات به آن ها کمک می کند تا تصویر کلی از وضعیت زندگی، شخصیت و توانمندی های متقاضیان به دست آورند و تصمیم گیری های بعدی، از جمله ارجاع برای تحقیقات محلی و مصاحبه های تخصصی، بر پایه همین داده ها خواهد بود. از این رو، صداقت و جامعیت در ارائه اطلاعات، نقش بسیار مهمی در پیشبرد موفقیت آمیز درخواست دارد.

نحوه پیگیری درخواست فرزندخواندگی: مراحل و وضعیت های پرونده

پس از اتمام فرآیند ثبت نام فرزند خواندگی اولیه در سامانه، متقاضیان وارد مرحله انتظار و پیگیری می شوند. اطلاع از وضعیت پرونده و مراحل پیش رو، به کاهش نگرانی ها و برنامه ریزی بهتر کمک می کند. سامانه ملی فرزندخواندگی، ابزاری برای پیگیری آنلاین وضعیت درخواست ها فراهم آورده است.

مراحل پیگیری درخواست فرزندخواندگی در سامانه

1. گام 1: ورود مجدد به سامانه adoption.behzisti.net

   برای پیگیری وضعیت، باید مجدداً به وب سایت اصلی سامانه ملی فرزندخواندگی مراجعه کنید.

2. گام 2: کلیک بر روی گزینه پیگیری پرونده

   در صفحه اصلی، گزینه ای با عنوان پیگیری پرونده یا مشابه آن را پیدا کرده و بر روی آن کلیک کنید.

3. گام 3: وارد کردن شماره موبایل و رمز عبور

   شماره موبایلی که با آن ثبت نام کرده اید و رمز عبور انتخابی خود را در کادرهای مربوطه وارد کنید و وارد پنل کاربری خود شوید.

4. گام 4: مشاهده وضعیت فعلی پرونده و اطلاعیه ها

   پس از ورود، می توانید وضعیت کنونی پرونده خود را مشاهده کرده و از هرگونه اطلاعیه یا پیام جدید از سوی سازمان بهزیستی مطلع شوید.

تشریح مراحل پس از ثبت نام

فرآیند پس از ثبت نام اولیه در سامانه، شامل چندین مرحله کارشناسی و حقوقی است که هر یک نیازمند زمان و بررسی دقیق هستند:

• بررسی اولیه و تأیید مدارک: کارشناسان بهزیستی، مدارک بارگذاری شده و اطلاعات فرم را به صورت اولیه بررسی می کنند تا از کامل بودن و صحت نسبی آن ها اطمینان حاصل شود.
• تحقیق محلی: در این مرحله، کارشناسان سازمان بهزیستی برای بررسی وضعیت زندگی، شرایط اجتماعی و سوابق اخلاقی متقاضیان به محل سکونت و کار آن ها مراجعه کرده و تحقیقات لازم را انجام می دهند.
• کارشناسی مددکاری و روانشناسی: متقاضیان به منظور ارزیابی آمادگی های روانی، عاطفی و اجتماعی برای پذیرش کودک، تحت مصاحبه و ارزیابی های تخصصی توسط مددکاران اجتماعی و روانشناسان سازمان بهزیستی قرار می گیرند.
• طرح در شورای فرزندخواندگی: پس از تکمیل مراحل کارشناسی، پرونده متقاضیان در شورای فرزندخواندگی استان مطرح می شود. این شورا با در نظر گرفتن تمامی جوانب، نسبت به تأیید صلاحیت متقاضیان و معرفی آن ها برای پذیرش کودک تصمیم گیری می کند.
• معرفی به دادگاه: در صورت تأیید صلاحیت توسط شورای فرزندخواندگی، پرونده به دادگاه خانواده ارسال می شود تا حکم سرپرستی صادر گردد.
• معرفی کودک: پس از تأیید نهایی، با توجه به اولویت ها و شرایط متقاضیان و همچنین نیازهای کودکان موجود در مراکز بهزیستی، کودک مناسبی به خانواده معرفی می شود.

مدت زمان تقریبی هر مرحله و نکات افزایش سرعت پیگیری: مدت زمان کل فرآیند فرزندخواندگی متغیر است و به عوامل مختلفی از جمله تعداد متقاضیان، موجودی کودکان واجد شرایط، سرعت پاسخگویی مراجع قضایی و حجم کاری سازمان بهزیستی بستگی دارد. به طور کلی، این فرآیند می تواند از چند ماه تا چند سال به طول بیانجامد. برای افزایش سرعت پیگیری، توصیه می شود متقاضیان همواره مدارک خود را به روز نگه دارند، به تماس ها و مکاتبات سازمان بهزیستی به سرعت پاسخ دهند و در زمان مقرر در جلسات و مصاحبه ها حاضر شوند.

پس از صدور حکم سرپرستی: دوران سرپرستی آزمایشی و حمایت های سازمان بهزیستی

صدور حکم سرپرستی توسط دادگاه، پایان مسیر ثبت نام فرزند خواندگی نیست، بلکه آغاز یک دوره جدید و حیاتی است: دوره آزمایشی سرپرستی. این دوره فرصتی برای تطابق کودک با خانواده جدید و ارزیابی نهایی صلاحیت های سرپرستان است.

شرح قرار دوره آزمایشی از سوی دادگاه

پس از احراز صلاحیت های لازم از سوی دادگاه و معرفی کودک به متقاضیان، دادگاه اقدام به صدور قرار دوره آزمایشی سرپرستی می کند. این قرار، معمولاً برای یک دوره شش ماهه صادر می شود. هدف از این دوره، فراهم آوردن فرصتی برای کودک و سرپرستان تا با یکدیگر آشنا شده، به یکدیگر انس بگیرند و فرآیند هم جواری و تطابق را طی کنند. در طول این دوره، تمامی مسئولیت های نگهداری، تربیت و تأمین نیازهای کودک بر عهده سرپرستان موقت است.

وظایف و مسئولیت های سرپرستان در دوره آزمایشی

سرپرستان در طول دوره آزمایشی، وظایف و مسئولیت های متعددی بر عهده دارند که شامل موارد زیر می شود:

• تأمین نیازهای اساسی کودک: شامل خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و درمان.
• تأمین نیازهای عاطفی و تربیتی: ایجاد محیطی امن، سرشار از محبت و آرامش برای رشد و بالندگی کودک.
• گزارش دهی به سازمان بهزیستی: همکاری کامل با مددکاران اجتماعی و ارائه گزارش های منظم از وضعیت کودک و نحوه پیشرفت روند تطابق.
• رعایت توصیه های کارشناسی: پیروی از توصیه ها و راهنمایی های مددکاران و روانشناسان بهزیستی در خصوص تربیت و نگهداری کودک.

نظارت های بهزیستی در طول دوره آزمایشی

سازمان بهزیستی در طول دوره آزمایشی، نظارت مستمری بر وضعیت کودک و سرپرستان خواهد داشت. مددکاران اجتماعی به صورت دوره ای به منزل سرپرستان مراجعه کرده و وضعیت روانی، جسمی و اجتماعی کودک و همچنین نحوه تعامل او با خانواده جدید را مورد ارزیابی قرار می دهند. این نظارت ها به منظور اطمینان از سلامت و رفاه کودک و همچنین بررسی آمادگی خانواده برای سرپرستی دائم انجام می شود.

صدور حکم قطعی فرزندخواندگی و آثار حقوقی آن

پس از اتمام موفقیت آمیز دوره آزمایشی و تأیید سازمان بهزیستی مبنی بر مطلوب بودن شرایط و تطابق کامل کودک با خانواده، دادگاه اقدام به صدور حکم قطعی فرزندخواندگی می کند. با صدور این حکم، رابطه حقوقی کامل والد و فرزندی میان سرپرستان و کودک برقرار می شود. آثار حقوقی این حکم شامل:

• کودک از نام خانوادگی سرپرستان برخوردار می شود.
• سرپرستان از تمامی حقوق و تکالیف والدین بیولوژیکی در قبال کودک برخوردار می شوند (به جز ارث مستقیم، که با تملیک مال جبران شده است).
• کودک تحت حمایت های قانونی و اجتماعی والدین خود قرار می گیرد.

حمایت های روانشناختی و اجتماعی بهزیستی پس از فرزندخواندگی

سازمان بهزیستی، پس از صدور حکم قطعی نیز، حمایت های خود را از خانواده های دارای فرزندخوانده ادامه می دهد. این حمایت ها می تواند شامل مشاوره های روانشناختی، آموزش های تربیتی و راهنمایی های اجتماعی باشد تا خانواده ها در مواجهه با چالش های احتمالی پس از فرزندخواندگی، تنها نباشند و بتوانند بهترین بستر را برای رشد کودک فراهم آورند.

آشنایی با حقوق و تکالیف متقابل فرزندخوانده و سرپرستان

ضروری است که هم سرپرستان و هم در آینده خود فرزندخوانده، با حقوق و تکالیف متقابل خود آشنا باشند. سرپرستان موظف به تأمین تمامی نیازهای مادی و معنوی کودک، آموزش و تربیت او، و حفاظت از منافعش هستند. از سوی دیگر، کودک نیز پس از رشد و درک این رابطه، متقابلاً از حقوق و وظایف مشخصی در قبال سرپرستان برخوردار خواهد شد. این رابطه بر پایه محبت، احترام و مسئولیت پذیری متقابل بنا می شود و هدف نهایی آن، ایجاد یک خانواده پایدار و شاد برای کودک است.

نتیجه گیری: گامی مسئولانه در مسیر مهرورزی و تشکیل خانواده

ثبت نام فرزند خواندگی، فرآیندی عمیقاً انسانی و نیازمند تعهد، صبر و آگاهی است. این مسیر، نه تنها به کودکان بی سرپرست یا بدسرپرست فرصت تجربه یک زندگی خانوادگی امن و پر مهر را می دهد، بلکه برای متقاضیان نیز دریچه ای به سوی تجربیات عاطفی بی نظیر می گشاید. این راهنمای جامع تلاش کرد تا تمامی ابعاد این فرآیند را، از شرایط و مدارک اولیه گرفته تا مراحل ثبت نام آنلاین در سامانه ملی فرزندخواندگی adoption.behzisti.net و دوره سرپرستی آزمایشی، به صورت دقیق و شفاف برای سال های 1403 و 1404 تبیین نماید.

با مطالعه دقیق این توضیحات و آماده سازی خود از جنبه های مختلف روانی، مالی و حقوقی، متقاضیان می توانند با اطمینان بیشتری قدم در این راه بگذارند. مهم است که در تمامی مراحل، به توصیه های کارشناسان بهزیستی و مراجع قضایی توجه شود و صبر و پشتکار در این مسیر حفظ گردد. فرزندخواندگی، مسئولیت بزرگی است که با خود پاداشی معنوی و عمیق به همراه دارد؛ پاداشی از جنس بازگرداندن امید و ساختن آینده ای روشن برای یک کودک و تشکیل یک خانواده کامل و سرشار از عشق. این اقدام، گامی ارزشمند در مسیر امید و مهرورزی است که بهزیستی و سلامت جامعه را نیز تقویت می کند.