کپسول اکسیژن چند ساعت کار میکند؟

نحوه محاسبه مقدار اکسیژن موجود در کپسول چگونه است؟

در این قسمت راجع به سوالی که ذهن بسیاری از مصرف کننده های کپسول کامپوزیت و اکسیژن طبی را درگیر میکند صحبت میکنیم. و اما سوال چیست؟ سوال این است که نحوه محاسبه مقدار اکسیژن موجود در کپسول چکونه است؟

در اینجا بصورت منطقی و با فرمول های مربوطه , نحوه محاسبه مقدار اکسیژن موجود در کپسول را به شما آموزش میدهیم. بهتر است بدانید که رابطه ی فشار و حجم یک رابطه ی مستقیم است,برای اینکه متوجه ی موضوع شویم یک سیلندر ۱۰ لیتری که مورد مصرف بیشتری دارد را در نظر میگیریم .

فشار اولیه که سیلندر با آن شارژ میشود عدد ۱۵۰ بار(bar) در نظر گرفته میشود , از این فشار مقدار ۱۵ اتمسفر کم میکنیم که به عدد ۱۳۵ میرسیم, اگر آن را در ۱۰ ضرب کنیم عدد ۱۳۵۰ لیتر به دست می آید که نشان دهنده ی مقدار گاز پر شده ی مفید در سیلندر است.

 

چرا از عبارت مقدار گاز پر شده ی مفید استفاده میکنیم؟ وقتی سیلندر ۱۵۰ بار(bar) شارژ میشود , فشار کپسول به عددی میرسد که رگالتور جوابگو نیست, این عدد را ما ۱۵ بار(bar) در نظر میگیریم, وقتی سیلندر شما به ۱۵ بار میرسد منظور این نیست که نتوان از آن استفاده کرد, ولی اطمینان این است که ۱۵ بار را به حساب نیاورید. بنابراین در حالتی که سیلندر شما شارژ شده است ۱۳۵۰ لیتر گاز مفید دراختیار دارید.

اکنون به هر دلیل میخواهید بدانید در آن زمانی که سیلندر در اختیارتان است برای چه مدتی اکسیژن به شما میدهد.مثلا ممکن است نیاز داشته باشید سیلندر را در موقعیت های مختلف مثلا هنگام شب , بیرون از منزل ویا جایی که دسترسی به اکسیژن برای شما ممکن نباشد و … استفاده کنید , در این صورت باید بدانید چند دقیقه جوابگوی نیاز شما است.

برای مثال عدد ۱۱۵ بار را درنظر بگیرید که مانومتر به شما نشان میدهد. وقتی از آن ۱۵ را کم کنیم به ۱۰۰ بار میرسد.اگر ۱۰۰ بار را ضرب در ۱۰ کنیم به ۱۰۰۰ لیتر گازی میرسیم. ممکن است پزشک برای شما ۳ لیتر در دقیقه , ۶ لیتر در دقیقه و یا بیشتر و کمتر از این اعداد را تجویز کرده باشد ,ما در این مثال عدد ۵ لیتر در دقیقه را در نظر میگیریم. اگر شما عدد ۱۰۰۰ را تقسیم بر ۵ کنید عدد ۲۰۰ بدست می آید. این به چه معنا است؟

یعنی سیلندری که شما در اختیار دارید برای ۲۰۰ دقیقه بصورت استفاده ی مدام ۵ لیتر در دقیقه , شما را تامین میکند. شما میتوانید به راحتی با تقسیم کردن بر عدد ۶۰ دقیقه حدود ساعتی آن را نیز به دست بیاورید.

اگر عدد اعشار بدست آمد, آن عددی که قبل از اعشار است برای ما مهم است. در اینجا عدد ۳/۳۳ بدست می آید. یعنی ۳ ساعت. اگر میخواهید دقیقه را نیز محاسبه کنید باید عدد بعد از اعشار را در ۶۰ ضرب کنید که حدود ۲۰ دقیقه به شما میدهد.در نهایت متوجه میشوید که به مدت ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه میتوانید از این سیلندر به صورت مداوم استفاده کنید.

برای ساده تر کردن این محاسبات , در سایت محاسبه گری برای شما قرار داده ایم که به سادگی میتوانید این محاسبات را انجام دهید. همچنین شما میتوانید با سرچ کردن عبارت کپسول اکسیژن طبی در گوگل نیز به سایت ما دسترسی پیدا کنید.

شرح مفصل نحوه محاسبه مقدار اکسیژن باقیمانده در کپسول

در این قسمت به نحوه محاسبه مقدار اکسیژن موجود در کپسول اکسیژن و رسیدن به این اعداد و ارقام میپردازم. مانند مثال قبل نحوه ی محاسبات برای یک سیلندر ۱۰ لیتری با فشار ۱۵۰ bar را در نظر میگیریم.

اگر ما یک سیلندر ۱۰ لیتری ( حجم آبی سیلندرما ۱۰ لیتر است ) با فشار شارژ ۱۵۰ بار و عدد ثابت ۱۵ داشته باشیم ( همانطور که قبلا نیز گفته شد عدد ۱۵ از آنجا می آید که وقتی به فشار حدود ۱۵ بار میرسید تقریبا آن سیلندر را باید سیلندر خالی بدانیم ) ممکن است مقدار کمی به شما سرویس بدهد . عملا سیلندر زیر فشار ۲۰-۱۵ بار را سیلندر خالی فرض میکنیم.

بنابراین اگر فشار سیلندر را ۱۵۰ اتمسفر در نظر بگیریم و ۱۵ تا از آن کم کنیم به عدد ۱۳۵ میرسیم.اگر این ۱۳۵ بار را در عدد ۱۰ ضرب کنیم به عدد ۱۳۵۰ لیتر گازی که حجم اولیه ی اکسیژن در سیلندر ۱۰ لیتری محسوب میشود میرسیم.

سوالی که در اینجا مطرح است این است : ما این ۱۳۵۰ لیتر را مصرف میکنیم و به یک عددی میرسیم , برای ساده شدن محاسباتمان آن را عدد ۱۱۵ در نظر میگیریم . اگر ۱۵ را از ۱۱۵ کم کنیم به عدد ۱۰۰ میرسیم و اگر برای محاسبه ی حجم لحظه ای گاز موجود در سیلندر بر حسب فشار مانومتر آنرا در عدد ۱۰ ضرب کنیم به عدد ۱۰۰۰ لیتر میرسیم . این عدد حجمی است که سیلندرمان حاوی این حجم از گاز است.

پارامتر دیگری که نیاز داریم حجم تجویزی پزشک است که بر حسب لیتر بر دقیقه محاسبه میگردد. که باز هم در این مثال عدد ۵ را در نظر گرفته ایم. اگر ما ۱۰۰۰ را به ۵ لیتر که مقدار مورد نیازمان است تقسیم کنیم به عدد ۲۰۰ دقیقه میرسیم.

اگر میخواهید بدانید چند ساعت میشود ۲۰۰ را تقسیم بر ۶۰ کنید که در اینصورت به عدد ۳/۳۳ میرسید. عدد قبل از اعشار یعنی عدد ۳ نشان دهنده ی مقدار ساعت باقیمانده برای مصرف است.

نکته ی مهم و اشتباه این است که عدد بعد از اعشار یعنی عدد ۳۳ را بخواهیم به عنوان دقیقه حساب کنیم. برای تبدیل آن به دقیقه باید ۳۳ را در ۶۰ ضرب کنیم تا مقدار دقیقه ی باقیمانده را نیز بدست آوریم که در اینجا به عددی حدود ۲۰ دقیقه میرسیم در نتیجه حجمی که برای ما در سیلندر باقی میماند معادل ۳ ساعت و ۲۰ دقیقه برای استفاده ی مداوم است.

در اینجا لازم است به نکته ای اشاره کنم. صرف نظر از گازی که داخل سیلندر است ما فقط رابطه ی حجم و فشار را محاسبه کردیم و محتوی داخل سیلندر را درنظر نگرفتیم.اگر محتوی داخل سیلندر اکسیژن یا گازهای دیگر باشد که ما اکسیژن را درنظر گرفتیم بسته به وزن مولکولی , شرایط شیمیایی و چگالی که آن گاز دارد ممکن است این حجم ها متغیر باشند.

یعنی ممکن است شما به عدد ۱۳۵۰ لیتر برای اکسیژن نرسید. عدد بالاتر یا پایینتر باشد اما درصد این خطا آنقدر کم است که بتوان آن را ناچیز شمرد.

نحوه استفاده از کپسول اکسیژن و مدت زمان استفاده

برخی از افراد به دلایلی همچون مشکلات مزمن ریوی و نارسایی تنفسی نیازمند استفاده مداوم از کپسول اکسیژن هستند و به همین علت کپسول‌های اکسیژن با ظرفیت‌های مختلفی تولید شده که می توان از آن ها در بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سرپایی و حتی در منازل هم استفاده کرد. کپسول های اکسیژن در انواع متفاوتی نظیر کپسول اکسیژن مایع و کپسول گاز اکسیژن فشرده در بازار به فروش می روند.کپسول گاز اکسیژن فشرده به دلیل کاربرد ساده اش در منازل بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

کپسول گاز اکسیژن فشرده 99.5% حاوی اکسیژن خالص است و زمانی که بیمار از این کپسول برای تنفس استفاده می کند و گاز اکسیژن فشرده توسط فشار زیاد داخل کپسول به بیرون رانده شده و بیمار از طریق کانولا بینی یا ماسک اقدام به تنفس و دریافت اکسیژن مورد نیاز می کند. سایز و ظرفیت های کپسول های اکسیژن همانند کپسول استیلن متفاوت بوده و هم اکنون می توان آن ها را در پنج سایز 2.5، 5، 10، 20 و 40 لیتری در انواع قابل حمل و صنعتی در بازار مشاهده کرد.

در شرایط اورژانسی و برای نوزادان از انواع 2.5 لیتری این کپسول ها استفاده می شود چراکه به راحتی قابل جابه‌جایی هستند. اشکال 5 لیتری این کپسول ها حدود 3 الی 4 ساعت از ظرفیت اکسیژن رسانی برخوردارند و بیشتر در آمبولانس ها استفاده می شوند. انواع 10 لیتری این کپسول ها برای استفاده در کلینیک ها و منازل کاربردی تر هستند ولی نمی توان آن ها را حمل و جابه‌جا کرد. می توان از کپسول های 10 لیتری در صورت تنظیم یک الی دو لیتر اکسیژن در دقیقه برای مدت زمان 8 الی 10 ساعت اکسیژن رسانی استفاده کرد. کپسول های 20 تا 40 لیتری هم برای اکسیژن رسانی در بیمارستان ها و مراکز درمانی به کار گرفته می شوند.

نحوه استفاده از کپسول اکسیژن چگونه می باشد؟

بهتر است قبل از آموزش نحوه استفاده از کپسول اکسیژن ابتدا کمی با اجزای مختلف آن آشنا شوید. یک کپسول اکسیژن شامل اجزای زیر است:

• مانومتر: از مانومتر جهت اندازه‌گیری فشار گاز اکسیژن ورودی و خروجی کپسول استفاده می شود.
• رگولاتور: این بخش مهمترین جزء از کپسول اکسیژن بوده چراکه تنظیم میزان اکسیژن خروجی بر عهده این وسیله است و در صورت خرابی مقدار زیادی گاز تحت فشار از کپسول خارج می شود که بسیار خطرناک است. در واقع عملکرد رگولاتور در جهت تبدیل واحدهای فشار مانومتر به واحد لیتر در دقیقه جریان اکسیژن است.
• محفظه آب: جهت مرطوب ساختن اکسیژن خروجی به کار می رود.
• لوله کانولا بینی یا ماسک: برای رساندن اکسیژن از بینی یا دهان به بدن است.

مراحل استفاده از کپسول اکسیژن به شرح زیر است:

مراحل استفاده از کپسول اکسیژن

بهتر است قبل از استفاده از کپسول اکسیژن دستان خود را بشویید و یا ضد عفونی کنید اما توجه داشته باشید قبل از تماس دست با کپسول اکسیژن دستانتان کاملاً خشک باشد.

در ابتدا قبل از استفاده از دستگاه کپسول اکسیژن اجزای آن را چک کنید تا از سالم بودن آن مطمئن شوید. به عنوان مثال چک کنید که آیا اکسیژن در محفظه کپسول وجود دارد؟ البته شرکت تولید کننده، شما را در جریان زمان پر کردن یا تعویض کپسول قرار می دهد اما به هر حال بهتر است یک برنامه منظم برای آن در نظر بگیرید.

به هنگام چک کردن کپسول در صورت پایین بودن سطح محفظه آب آن را توسط آب مقطر یا آب استریل پر کنید. حتماً از شرکت تولید کننده درباره تعویض محفظه آب، لوله و کانولا یا ماسک سؤال کنید و تا با رعایت بهداشت این بخش ها از میکروبی شدن آن ها جلوگیری کنید.

پس از چک کردن دستگاه نوبت اتصال لوله کانولا بینی یا ماسک به کپسول اکسیژن است. در این مرحله هم دقت کنید لوله خم یا مسدود نباشد.

سپس شیر فلکه کپسول اکسیژن را باز کنید و میزان فشار و جریان اکسیژن را توسط رگولاتور و مطابق با دستور پزشکتان تنظیم کنید.

در مرحله آخر کانولا بینی یا ماسک را روی صورت خود قرار دهید و به آرامی نفس بکشید.

نکات مهم در هنگام استفاده از دستگاه کپسول اکسیژن

حتماً از شرکت تهیه کننده کپسول اکسیژن نحوه تمیز کردن لوله اکسیژن را سؤال کنید چراکه تمیز نکردن این بخش ها ممکن است سبب نفوذ میکروب ها شده و در نهایت با استنشاق آن ها بیمار شوید.

روشی ساده برای فهمیدن جریان اکسیژن در کانولا قراردادن آن داخل یک لیوان آب است. چنانچه در داخل لیوان حباب تشکیل شود نشان دهنده وجود جریان اکسیژن در کانولا است.

دقت کنید کپسول اکسیژن نباید نزدیک منابع آتش‌زا همانند اجاق گاز، سیگار، شومینه و غیره قرار بگیرد.

به هنگام استفاده از کپسول از کشیدن سیگار خودداری کنید و به هیچ عنوان به افرادی که در حال کشیدن سیگار هستند نزدیک نشوید.

توجه کنید در نزدیکی کپسول اکسیژن بنزین، تینر، گازوئیل و الکل وجود نداشته باشد چراکه به شدت خطرناک است.

مراقب باشید که به کپسول ضربه وارد نشود یا آن را به زمین پرتاب نکنید و در صورت افتادن سریعاً شیر فلکه آن را ببندید. چنانچه رگولاتور کپسول شکسته بود از اتاق خارج شده و به آتش نشانی زنگ بزنید و در خواست کمک کنید.

به هنگام استفاده از کپسول اکسیژن درب اتاق را باز بگذارید تا هوا جریان داشته باشد.

در صورت حمل کپسول اکسیژن آن را به شکل عمودی جابه‌جا کنید.

پس از پایان استفاده از کپسول حتماً شیر فلکه را ببندید.

به هنگام استفاده از کپسول اکسیژن در صورت درد قفسه سینه، کبودی لب ها، تغییر در وضعیت تنفس نظیر تنگی نفس سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.

کلام آخر

دستگاه های کپسول اکسیژن در حجم های متفاوت و کاربردهای مختلفی تولید شده اند که امروزه در انواع برند ایرانی و خارجی قابل خریداری هستند. دستگاه اکسیژن ابزاری سودمند برای اکسیژن‌رسانی به افرادی است که دچار کمبود ماده حیاتی اکسیژن شده اند و یا دچار بیماری‌های نارسایی تنفسی، قلبی و ریوی هستند البته از این دستگاه ها در موارد صنعتی نیز استفاده می شود.