چگونگی محاسبه مهر
هرگاه مهریه وجه نقد باشد و زوجین هنگام وقوع عقد برای وصول و پرداخت آن توافق نکرده باشند، به ترتیب زیر عمل میشود:
متوسط شاخص بهای سال قبل تقسیم بر متوسط شاخص بهای سال وقوع عقد، نتیجه به دست آمده ضربدر مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه.
در صورت فوت زوج که مهریه باید از ترکه وی پرداخت شود مبنای محاسبه تاریخ فوت خواهد بود.
توضیح آن که شاخص بهای سال های قبل و سال قبل از وصول، از طرف بانک مرکزی تهیه و در اختیار دستگاه قضایی قرار می دهد و فهرست این شاخص ها به دادگاه ها و ادارات ثبت ارسال میگردد و مبنای محاسبه قرار می گیرد.
در این راستا می توانید به مطلب بهترین وکیل طلاق در اراک مراجعه کنید.
بازخوانی یک پرونده در رابطه با محاسبه مهریه به نرخ روز
فرض کنید که مهریه خانمی در سال ۱۳۵۵هزار تومان تعیین شده باشد. این مبلغ در آن روزگار زیاد و قابل توجه بوده است اما در طی سال ها تورم باعث شده است امروز این میزان اصلاً به چشم نیاید. آیا عادلانه است که امروز بعد از گذشت ۳۷ سال این زن همان هزار تومان را به عنوان مهریه دریافت کند؟ انصاف، خلاف این موضوع را حکم می کند و قانون گذار هم برای اجرای عدالت ساز و کاری پیش بینی کرده است که این مبلغ به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود. اما آیا این ساز و کار اختصاص به ازدواج دائم دارد یا ازدواج موقت را هم شامل می شود؟
در ادامه با بررسی یک پرونده به این پرسش پاسخ خواهیم داد.
اختلاف میان مراجع رسیدگی کننده
اداره کل اجرا به موضوع رسیدگی و به این شرح اظهار نظر کرده است «چون عقد نکاح دائم در ۷۳/۴/۲۰ با مهریه ۱۵۰۰۰۰۰ ریال در دفتر ازدواج به ثبت رسیده و اجراییه نسبت به آن صادر و ابلاغ شده است بنابراین به استناد تبصره ۱ آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوب ۷۷/۱۲/۱۳ اعتراض احد از وارث وارد به نظر میرسد.»
بستانکار به نظریه مزبور اعتراض کرده است و موضوع در هیئت نظارت مطرح و به شرح زیر رأی صادر شده است: «با توجه به محتویات پرونده نظریه اداره کل اجرا تأیید می شود» بستانکار به رأی
هیئت نظارت اعتراض میکند و موضوع در شورای عالی ثبت مطرح و منجر به صدور رأیی به این شرح میشود: «با توجه به محتویات پرونده و گزارش کار و نظر به این که طبق ثبت واقعه ازدواج تاریخ وقوع عقد با تاریخ مندرج در اقرارنامه رسمی منطبق بوده و نیز درباره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی بین عقد دائم یا منقطع فرقی قائل نشده است بنابراین تاریخ محاسبه مهریه به نرخ شاخص تاریخ وقوع عقد و نهایت آن تاریخ فوت زوج است بنابراین رأی هیئت نظارت فسخ میشود» بررسی دیدگاه های موجود
همان طور که مفاد نظریه اداره کل اجرا و آرایی که هیئت نظارت و نظر به این شرح وجود دارد: شورای عالی ثبت صادر کردهاند حکایت دارد درباره موضوع پرونده دو
«چون زوجه تا تاریخ ۷۳/۴/۲۰ در نکاح موقت بوده است، بنابراین مبنای محاسبه مهریه به شاخص روز باید تاریخ ثبت نکاحیه دائم زوجه باشد نه تاریخ عقد موقت که ۵۶/۹/۹ .است به عبارت دیگر چون عقد نکاح دائم در تاریخ ۷۳/۴/۲۰ با مهریه …۱۵۰۰ ریال در دفتر ازدواج به ثبت رسیده و اجراییه نسبت به آن صادر و ابلاغ شده است بنابراین به استناد تبصره ۱ آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مصوب ۷۷/۱۲/۱۳ اعتراض وارد به نظر می رسد.
چون به موجب تبصره الحاقی به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و ماده ۱ آیین نامه اجرایی آن محاسبه و پرداخت مهریه به نرخ شاخص روز زمان وقوع عقد نکاح است و در این میان نوع نکاح مورد نظر قانون گذار نبوده است و تفاوتی بین نکاح دائم یا منقطع وجود ندارد و صرف نظر از مورد فوق چون در ابتدا زوجین ضمن اقرارنامه رسمی به برقراری
نکاح دائم بین خود از تاریخ ۱۳۵۶/۹/۹ اقرار کرده اند و سپس در ضمن سند رسمی ازدواج تنظیمی در دفتر ازدواج نیز تاریخ وقوع ازدواج شرعی را ۵۶/۹/۹ اعلام کرده اند؛ بنابراین با رسمیت دادن ازدواج عادی مقدم ضمن اسناد رسمی مؤخر در تاریخ وقوع عقد نکاح جای شبهه ای نیست و چون به موجب بند ۳ آیین نامه اجرایی قانون فوق در مواردی که مهریه زوجه باید از ترکه زوج متوفی پرداخت شود تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه خواهد بود در این صورت چون رابطه زوجیت با فوت هر یک از زوجین قطع میشود بنابراین محاسبه مهریه به نرخ شاخص تا زمان فوت صورت میگیرد.»
اداره کل اجرا و به تبع آن هیئت نظارت نظر اول را پذیرفته اند و بر اساس آن مبادرت به اظهار نظر و صدور رأی کرده اند ولی شورای عالی ثبت نظر دوم را پذیرفته است و بر اساس آن رأیی را که از آن اعتراض شده است مورد نقض و فسخ قرار داده است که به نظر رأی شورای عالی ثبت بیشتر مطابق با موازین و عدل و انصاف است.