مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک چگونه است؟

جنس بلوک مورد استفاده در سقف تیرچه دال می تواند یکی از موارد ذیل باشد:

• بلوک سیمانی
• بلوک سفالی
• یونولیت(بلوک پلی استایرن)

پیش تنیده: این نوع بلوک نسبت به سایر انواع بلوک سنگین می باشد.

وزن این بلوک ها چیزی در حدود ۱۵ الی ۲۰ کیلوگرم می باشد.

به علت سنگین بودن این نوع بلوک ها امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

البته برای سبکی می توان از پوکه معدنی در طرح اختلاط بلوک بهره جست .

از جنس رس می باشند که پس از عمل آوری در کوره پخته می شود.

این بلوک ها نسبت به بلوک های سیمانی سبک تر می باشند.

وزن این بلوک ها چیزی در حدود ۷ الی ۱۰ کیلوگرم می باشد.

بلوک‌های سفالی باید عاری از ترک و دانه‌های آهکی باشند و رنگ آنها یکنواخت بوده و به طور یکسان پخته شده باشند

سطوح بلوک سفالی باید صاف و عاری از انحناء و خمیدگی و دارای لبه‌های تیز و مستقیم بوده و بافت ریز و متراکم داشته باشد.

سطح خارجی بلوک به منظور ایجاد چسبندگی لازم به بتن بالایی و همچنین به نازک کاری زیر سقف شیاردار است.

امروزه بیشتر از در این نوع سقف استفاده می شود.

میلگرد اودکا: در ابتدا یکی از ایرادات سقف تیرچه بلوک آن بود که به علت استفاده از بلوک سیمانی وزن آن بسیار سنگین بود .

استفاده از بلوک سفالی نیز معمولاً هزینه بر بود.

پس از استفاده از یونولیت به جای بلوک های سیمانی و سفالی ایرادات ذکر شده رفع گردید.

امّا ایراد اصلی یونولیت ایجاد دود بسیار غلیط در هنگام آتش سوزی بود.

با ورود فوم های نسوز این ایراد هم رفع گردید و استفاده از این نوع سقف را برای بسیاری از پروژه ها مقرون به صرفه نمود.

اجزای تشکیل دهنده سقف تیرچه بلوک عبارت اند از:

• تیرچه
• بلوک
• بتن بالا یا درجا که در بالای سقف قرار می‌گیرد باعث اتصال تیرچه‌ها می‌شود که این امر باعث یکپارچه کار کردن اجزا می‌شود

تیرچه پیش تنیده تهران: در این سیستم از تیرچه ها به عنوان تیر فرعی استفاده میکنند و بلوک ها تنها نقش پر کننده بین تیرچه ها را دارند و نقش سازه ای ایفا نمیکنند.

سقف های تیرچه بلوک از سه عنصر دال، تیرچه و بلوک تشکیل یافته که تیرچه ها و بلوک ها خود انواع مختلفی دارند.

بلوک ها نقش باربری نداشته و فقط خاصیت پرکنندگی دارند. سقف تیرچه بلوک غالبا در ساختمان های با اسکلت بتنی کاربرد دارد ولی در انواع دیگر اسکلت ها مانند فلزی و آجری  هم ممکن است استفاده شود.

از انواع سقف های مورد استفاده در صنعت ساختمان سازی می توان به موارد ذیل اشاره نمود که در ادامه به توضیح هر یک از موارد می پردازیم .

1. سبکی سقف
2. دوام خوب در مقابل آتش سوزی
3. مقاومت خوب در برابر نیروهای افقی مانند باد و زلزله
4. عایق صوتی خوب
5. عایق حرارتی در برابر سرما وگرما
6. عایق رطوبتی
7. صاف و هموار بودن سطح زیر و روی سقف پس از اجرا

1. نیاز به زمان زیاد برای اجرا در مقایسه با انواع سقف های دیگر
2. نیاز به نیروی ماهر و متخصص
3. قابل استفاده نبودن در دهانه های بزرگ

نکاتی چند در رابطه با تیرچه ها

1. اندازه عرض تیرچه ها ۸ تا ۱۲ سانتیمتر است.
2. ضخامت تیرچه ها معمولا ۴ سانتیمتر است.
3. پس ازبتن ریزی تیرچه ها آن را بوسیله ویبراتور خوب ویبره کنیم.
4. بتن داخل قالب فلزی یا سفالی جهت ساخت تیرچه با عیار ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن ریز با مصالح سنگی ریزدانه تهیه شود.
5. فاصله محور وسط تا محور وسط تیرچه دیگر معمولا ۵۰ سانتیمتر شود.

تیرچه خرپایی ساخته شده از خرپای فولادی و پاشنه بتنی می باشد.

اجزاء تشکیل دهنده خرپای تیرچه عبارتند از :

• میلگرد بالا
• میلگرد مارپیچ یا عرضی
•  میلگرد‌های کششی پاشنه
• میلگرد کمکی اتصال
• جوش

میلگردهای عرضی

میلگرد عرضی عضو مورب خرپا را تشکیل می‌دهد و نیروهای برش سقف را تحمل می‌کند

زاویه میلگرد‌های عرضی با میلگرد‌های کششی پایین، ۳۰الی ۴۵ درجه می‌باشد.

قطر میلگرد‌های عرضی نیز بین ۵ تا ۱۰میلیمتری می‌باشد و  ارتفاع خرپای تیرچه معمولا با توجه به ضخامت سقف، که خود تابعی از دهانه مورد پوشش است، تعیین می شود.

فاصله میلگردهای عرضی متوالی در تیرچه ها، حداکثر ۲۰ سانتیمتر است. در بعضی از انواع تیرچه ها، به جای میلگرد عرضی، از ورق خم کاری شده با تسمه استفاده می شود

این میلگردها به دلایل زیر در تیرچه بکار می روند:

1. تامین اینرسی (لختی) لازم جهت مقاومت تیرچه در هنگام حمل و نقل
2. تامین مقاومت لازم جهت تحمل بار بلوک و بتن پوششی در بین تکیه گاه های موقت ، پیش از به مقاومت رسیدن بتن
3. تامین پیوستگی لازم بین تیرچه و بتن پوششی (درجا)
4. تامین مقاومت برشی مورد نیاز تیرچه_­­­­­­

برای میلگردهای عرضی از نوع فولاد نرم و نیم سخت استفاده می شود که به صورت مضاعف یا منفرد تولید می شوند.

ارتفاع خرپای تیرچه معمولا با توجه به ضخامت سقف، که خود تابعی از دهانه مورد پوشش است، تعیین می شود. فاصله میلگردهای عرضی متوالی در تیرچه ها، حداکثر ۲۰ سانتیمتر است. در بعضی از انواع تیرچه ها، به جای میلگرد عرضی، از ورق خم کاری شده با تسمه استفاده می شود

میلگرد بالا

میلگردهای بالا، عضو بالای خرپا بوده و قطر آن آن با توجه به نوع میلگرد و طول دهانه، فاصله تیرچه ها، ارتفاع خرپای تیرچه و ضخامت بتن پوششی، همچنین فاصله های جوشکاری عرضی، از ۶ تا ۱۲ میلیمتر متفاوت است

عموماً توصیه می‌شود از میلگرد ۱۰ یا ۱۲ آجدار استفاده شود.

از میلگرد بالائی (میلگرد ساده یا آجدار) به منظور تحمل نیروی فشاری خرپا در مرحله اول باربری تیرچه استفاده می شود و در بعضی از انواع تیرچه ها، از تسمه یا ورق به جای میلگرد بالایی استفاده می شود.

میلگرد کمکی اتصال

این میلگرد، به منظور مهار کردن میلگردهای کششی و امکان پذیر ساختن استقرار بیش از دو میلگرد کششی در ناحیه پاشنه تیرچه به کار برده می شود.

قطر میلگردهای کمکی اتصال ۶ میلیمتر و طول آنها در حدود فاصله میلگردهای کششی است. میلگردهای کمکی اتصال در فواصل ۴۰ تا ۱۰۰ سانتیمتری از یکدیگر نصب می گردند. در بعضی از کارخانه های تولید تیرچه که جهت قالب بتن پاشنه از ناودانی استفاده می شود، معمولا بتن پاشنه تا انتهای میلگرد کششی ادامه می یابند.

در این موارد ، بهتر است میلگرد کمکی در فاصله ۱۲ سانتیمتری از دو انتهای میلگرد کششی نصب شود تا هنگام اجرای سقف، و در صورت شکستن دو سر تیرچه جهت نمایان شدن میلگردهای کششی، خرپا صدمه نبیند.

جوش

اتصال میلگردهای عرضی و اعضای بالایی و زیرین خرپای تیرچه، معمولا توسط جوش نقطه تامین می گردد.

البته می توان از هر نوع عمل جوشکاری مناسب جهت اتصال اعضای خرپا استفاده کرد، مشروط بر آنکه در مرحله جوشکاری از سطح مقطع اعضای خرپای تیرچه کاسته نشود،

بتن پاشنه

حداقل عرض بتن پاشنه ۱۰ سانتیمتر است و نباید از نسبت ۱ به ۳٫۵ برابر (۱/۳٫۵) ضخامت سقف کمتر باشد.

ارتفاع بتن پاشنه باید به میزانی باشد که قابل بتن ریزی بوده و پوشش بتن روی میلگرد را جهت ایجاد مقاومت در برابر آتش سوزی تأمین نماید و همچنین پس از قرار گرفتن بلوک با سطح زیری تیرچه همسطح گردد.

معمولا ضخامت بتن پاشنه ۴٫۵ تا ۵٫۵ سانتیمتر و عرض آن ۱۰ تا ۱۶ سانتیمتر است.

پاشنه پس از جاگذاری خرپا در قالب فلزی یا در قالب دایمی سفالی (کفشک) بتن ریزی می گردد.

بتن پاشنه نقش بسیار مهمی در نحوه اجرای سقف دارد. چنانچه سطوح افقی و عمودی تیرچه، در امتداد طولی انحنا داشته باشند، جاگذاری بلوکها با مشکلاتی مواجه خواهد گشت.

نشیمنگاه بلوک باید صاف و یکنواخت باشد تا بلوک ها به طور یکنواخت در محل خود قرار گیرند و سطح زیرین سقف برای نازک کاری بعدی مناسب گردد. حداقل تاب فشاری بتن پاشنه، ۲۵۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است.

مواد تشکیل دهنده مخلوط بتن برای یک متر مکعب بتن پاشنه تیرچه به شرح زیر توصیه می شود :

1. شن و ماسه تا ۱۲  میلیمتر۱۲۰۰ لیتر
2. سیمان ۳۰۰– ۴۰۰ کیلوگرم

پس از بتن ریزی پاشنه، باید مراقبت های لازم جهت نگهداری و مرطوب نگهداشتن بتن معمول گردد. نوع بتن و ضخامت پوشش بتنی روی میلگردهای کششی، تأثیر زیادی در مقاومت سقف در مقابل آتش سوزی دارد.

در صورتی که بتن پاشنه تیرچه معیوب و شکسته باشد، باید آن تیرچه را از محل عیب به دو تیرچه کوتاهتر تقسیم نمود، و یا نسبت به خرد کردن کامل بتن پاشنه و بتن ریزی مجدد آن اقدام کرد.

در صورت استفاده از قالب فلزی و عدم استفاده از کفشک، تیرچه بتن ریزی شده را می توان، بسته به شرایط حرارت محیط پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت از قالب خود جدا کرد. هنگام بتن ریزی پاشنه تیرچه باید به دقت خرپا داخل قالب فلزی یا کفشک قرار گیرد و  میلگرد کششی در تمام طول تیرچه به طور یکسان و طبق ویژگیهای یاد شده رعایت شود. معمولا بتن تیرچه در مدت ۱۰ روز پس از بتن ریزی به مقاومت عملی خود می رسد. مشخصات مواد افزودنی جهت زود گیر کردن و ایجاد کارائی بیشتر باید مطابق آئین نامه های معتبر داخلی یا بین المللی باشد.

در بتن رویه باید به نکات زیر توجه شود:

الف:ضخامت بتن رویه نباید کمتر از پنج سانتی متر یا یک دوازدهم فاصله محور به محور تیرچه ها کمتر اختیار گردد.

ب:فاصله تیرچه ها نباید از هفتاد و پنج سانتی متر بیشتر شود.

ج:دانه بندی بتن رویه باید ریزدانه باشد و طبق آیین نامه قطر بادامی نباید از ۲۵ میلیمتر بیشتر اختیار گردد.

د:قبل بتن ریزی روی بلوک ها آب پاشی صورت بگیرد

۱–کار گذاشتن تیرچه ها:

در این مرحله تیرچه ها باید در فواصل مشخص و از پیش تعیین شده (معمولاً پنجاه سانتی متر) در کنار هم قرار بگیرند.

در ساختمان هایی با اسکلت فلزی نشیمن تیرچه ها یا روی بال تیرهای اصلی قرار می گیردو یا این که روی نبشی هایی که به جان تیر جوش شده اند گذاشته می شود.

برای سفارش تیرچه در ساختمان های فلزی همیشه سعی می شود طول دهانه پنج سانتی متر اضافی در نظر گرفته شود و سپس در محل کارگاه برش می شود.

علت این امر ناشاقول بودن ستون ها و تعیین دقیق فاصله ها می باشد.

در ساختمان‌های بنایی اگر بخواهیم از سقف تیرچه بلوک استفاده کنیم باید حتماً روی دیوار باربر شناژ افقی اجرا کنیم.

پهنای این شناژ مساوی پهنای دیوار و بلندی آن چیزی در حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتی‌متر می باشد و باید حداقل به ۴ میلگرد ۱۲ تا ۱۴ مجهز شود.

تا زمانی که بتن رویه سفت نشده است حتماً باید سقف تیرچه بلوک به وسیله ی شمع های چوبی و یا فلزی نگه داری بشود.

مزایا و معایب شمع های چوبی عبارت است از:

• شمع های چوبی ارزان قیمت می باشند.
• تنها برای ارتفاع مشخصی کاربرد دارند.

مزایا و معایب شمع های فلزی عبارت اند از:

• قیمت آن نسبت به شمع  چوبی بیشتر می باشد.
• برای ارتفاع های گوناگون کاربردی می باشد.
• به صورت مستمر قابل استفاده بوده.

در صورتی که سقف تیرچه بلوک دارای سقف کاذب باشد بایستی قبل از بتن ریزی میلگردهایی به شکل L به عنوان آویز از سوراخ بلوک ها عبور داده شود.

لازم به ذکر است برای سقف کاذب بهتر می باشد از میلگرد شاخه ای استفاده شود.

۴–کار گذاشتن میلگرد کلاف:

جهت آن که در دهانه های بزرگ تیرچه به صورت تکی عمل نکند و همچنین به دلیل حفظ یکپارچگی سقف از کلاف عرضی استفاده می شود.

۵–کار گذاشتن میلگرد منفی:

در طراحی تیرچه باید به دو نکته توجه نمود  که آن دو نکته عبارت اند از:

• اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی در نظر گرفته شود.
• اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیر دار در نظر گرفته شود.

اگر اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی مفصلی باشد آرماتور به عنوان آرماتور دوخت حساب می شود و میلگرد ۸ الی ۱۲ کافی می باشد.

در صورتی که تیرچه به مقدار ۱۵ سانتی متر در داخل تیر بتنی قرار گیرد آرماتور دوخت لازم نیست.

اگر اتصال تیرچه به تیر فلزی یا تیر بتنی گیر دار در نظر گرفته شود در این حالت نیاز به طراحی آرماتور ممان منفی می باشد.

حداقل طول آرماتور ممان منفی برابر ۱/۵ طول دهانه خواهد بود.

سقف های تیرچه بلوک به مرور زمان افت کرده و ترک هایی در سقف مشاهده می شود.

به منظور کاهش این مشکل با آماده شدن سقف پیش از بتن ریزی از آرماتورهایی به قطر ۶ یا حداقل ۸  سانتی متر در امتداد طول تیرچه به فاصله مرکز بلوک ها ۵۰ سانتی متر و در جهت عمود بر تیرچه ها به فاصله ۳۰ سانتی متر آرماتورهایی به عنوان آرماتورهای افت و حرارت نصب می شود.

برتری های سقف تیرچه بلوک نسبت به دیگر سقف ها

مهمترین ویژگیهای این نوع سقف در مقایسه با سقف تیرآهن – طاق ضربی و دال بتنی یکپارچه عبارتند از:

1. به علت مصرف بلوک تو خالی و حذف بتن ناحیه کششی در مصرف بتن صرفه جویی می شود.
2. به علت تولید تیرچه و بلوک در کارخانه نیروی انسانی کمتری مورد نیاز است .
3. وزن تیرچه ها کم است به طوریکه توسط کارگران قابل نصب است و در طبقات کم نیاز به جرثقیل نیست .
4. به علت پیش ساخته بودن تیرچه و بلوک نصب سقف بسیار آسان و سریع خواهد بود .
5. قالب بندی زیر سقف فقط به شمع بندی و نصب چهار تراش در فاصله های معین جهت تامین تکیه گاههای موقت تیرچه ها محدود میشود .
6. به طور یکپارچه بتن ریزی می شود و بتن کمتری نسبت به سقفهای بتن آرمه معمولی مورد نیاز است .
7. مقاومت سقف اجرا شده با تیرچه بلوک در برابر نیروهای افقی ( باد – زلزله ) بسیار خوب است .
8. به علت تو خالی بودن بلوک سقف عایق حرارتی و صوتی خوبی است .
9. به علت مسطح بودن زیر سقف در مقایسه با طاق ضربی ضخامت نازک کاری به حداقل می رسد و بار مرده سقف کمتر می شود .
10. با توجه به مصرف کم فولاد از نظر اقتصادی مناسب است.