رابطه سن با بازی کودکان

تاثیر سن در بازی کودکان

کودک در هر سنی بازی خاصی را می پسندد . برای نمونه نوزاد بیشتر دست و پا زدن را دوست دارد ، و وقتی بزرگ تر می شوند از اینکه چشمانش بگیرند و با او ” دالی بازی ” کند لذت می برند . در مرحله اول کودکی ( تولد تا سه سالگی ) بازی های کودکانه بیشتر انفرادی و با هدف شناسایی اندام ها و اشیا و چگونگی کاربرد آن ها صورت می گیرد . با افزایش سن و کم شدن اوقات فراغت ، کودک معمولاً فعالیت هایی را انتخاب می کند که لذت بیشتری برای او ایجاد می کند و هرچه کودک بزرگ تر می شود این انتخاب دقیق تر می شود . در این مقاله به بررسی تاثیر سن در بازی کودکان می پردازیم .

” از تولد تا سه سالگی بازی های کودکان بیشتر انفرادی است .

جهت خرید لباس پلیس نیروی انتظامی، لباس پلیس راهنمایی و رانندگی و دریافت لیست  قیمت لباس پلیس بچه گانه به سایت آسنا شاپ مراجعه نمایید.

اثر سن در بازی کودکان

در ادامه مقاله در مورد پیامد سن در بازی کودکان بیان می شود :

    بازی کودک 6 ماهه را می توان در تولید صدا و هجاهای ظاهراً بی معنی ، چرخانیدن صدا در دهان ، خنده کردن و به کار انداختن دست ها برای گرفتن اسباب بازی مشاهده کرد . کودک در این سن پاهایش را با دست می گیرد و رها می کند و برای به دست آوردن اشیای دور تلاش می کند .

    کودک 8 ماهه اشیا و اسباب بازی ها را پیوسته به زمین می اندازد و بر می دارد و از این کار لذت می برد .

    کودک 10 ماهه با گذاشتن اشیا درون جعبه و بیرون آوردن مجدد آن ها به بازی می پردازد .

    کودک 14 ماهه با پر کردن و خالی کردن یک ظرف از مایعات و بسته بندی کردن ، به بازی مشغول می شود . کودک 18 ماهه به بازی های تقلیدی از رفتار والدین و بزرگتران علاقه دارد .

    در 2 سالگی فعالیت های کودکان بیشتر جنبه تمرین و ورزیدگی جسمی دارد و بیشتر به صورت انفرادی انجام می شود ، تا آن حد که همه کودکان در کنار هم ، ولی هر یک برای خود بازی می کنند .

     در مرحله دوم کودکی ( 3 سالگی تا 7 سالگی ) کودکان علاوه بر بازی های فردی قادر به فعالیت های گروهی نیز می گردند همان طور که پیاژه مطرح می کند کودکان 4 الی 7 ساله در یک محل جمع می شوند ، ولی هر یک برای خود بازی می کنند و اگر یکی از آنها را از جمع خارج کنیم مخالفت و گریه می کنند ، ولی هیچ کدام حاضر به انجام بازی گروهی و مشترک نیست ( بازی موازی ) .

    در مرحله دوم کودکی ، بازی ها به تدریج نسبت به جنسیت یا سن از یکدیگر متمایز می شوند و به تدریج دخترها با دخترها و پسرها با پسرها به بازی های دو سه نفری می پردازند . در اواخر این مرحله بازی ها به مرور از حالت انفرادی خارج می شوند و به صورت بازی های قراردادی که انجام آن ها مستلزم رعایت اصول و مقرراتی است در می آیند . از این به بعد بعضی فعالیت های مربوط به کار ، یعنی اعمال منظم و با هدف جای بعضی از فعالیت های بازی ، یعنی فعالیت های خود به خودی و بی هدف را می گیرند ، با نزدیک شدن کودک به دوران بلوغ ، تنوع بازی های او کم می گردد .

    تحقیقات نشان می دهد که در حدود 12سالگی نه تنها تعداد فعالیت هایی که کودک در آن شرکت می کند کمتر می شود ، بلکه در نوع فعالیت هایی که کودک از آن لذت می برد نیز تغیراتی وجود می آید در این سن فعالیت های مورد علاقه کودک بازی ها و ورزش هایی اند که دقیقاً سازمان داده شده اند و نیز مشغولیت انفرادی از قبیل سینما رفتن ، تلوزیون تماشا کردن و مطالعه برای آنان لذتبخش می شود .

    معمولاً کودکان بزرگ تر وقت کمتری برای بازی دارند . آن ها برخی فعالیت ها را رها می کنند چون احساس می کنند که این فعالیت ها کودکانه وکسل کننده هستند . مثلاً بچه های کودکستان بازی با مکعب های چوبی را رها می کنند ، زیرا اشیایی از قبیل رنگ ،  گل رس ،  مداد رنگی ،  گچ ،  فعالیت های جالب تر و متنوع تری را به آن ها عرضه می کنند . زمانی که کودک ، دیگر نمی تواند خود را به جای شخصیت های گوناگون بگذارد  ، بازی های هیجان انگیز جذابیت خود را از دست می دهند .

وقتی کودک دیگر نمی تواند اسباب بازی ها و عروسک های خود را جاندار فرض کند و این کار به نظر همسالان او نیز ”  کودکانه  ” می آید ، اسباب بازی ها و عروسک ها جذابیت خود را از دست می دهند . کم شدن تعداد فعالیت های بازی ممکن است به علت نبود هم بازی نیز باشد . کودکانی که در جمع همسالان خود پذیرفته نمی شوند ناچار هستند تعداد محدودی بازی های انفرادی انجام دهند این مورد به ویژه در پسرها دیده می شود ، چون بیشتر بازی پسرانه به صورت دسته جمعی صورت می گیرد .

کودکان در هر سن چه بازی‌هایی می‌کنند؟

بازی بخش مهمی ‌از نیازهای کودک را تأمین کرده و مهارت‌های او از طریق بازی تقویت می‌شود. علاوه بر این زمینه‌های مطلوب برای رشد ذهنی و کسب مهارت‌های اجتماعی را در کودک فراهم می‌کند. در واقع بازی با پیچیدگی‌های خود مانند چتری حمایت‌گر، روح و جسم کودک را پوشش داده و با رفع کنجکاوی‌های فرد و ایمن ساختن روح و روان او معلم خوبی برای آشناشدن وی با مسئولیت‌های اجتماعی، اقتصادی و مهارت‌های زندگی خواهد بود و به همین خاطر است که روانشناسان معتقدند نوع بازی باید متناسب با سن کودک انتخاب شود

بازی حکم آب حیات را برای کودکان دارد و به عبارت دیگر مقوله‌ای بسیار جدی است که بستر مناسبی را برای رشد تخیلات کودک به وجود آورده و نقش مؤثری در ارتباطات کلامی‌و یادگیری زبان دارد.

براساس همین خصوصیات، انتخاب وسایل و نوع بازی از سوی والدین ارزش زیادی یافته و ظرافت ویژه‌ای را می‌طلبد. ژان پیاژه؛ روانشناس مشهور تأکید می‌کند که والدین در انتخاب اسباب‌بازی دقت و هوشیاری لازم را داشته باشند؛ چراکه در شکل دادن به تمایلات عاطفی و روانی کودک نقش مهمی ‌ایفا می‌کند و چنانچه در انتخاب آنها توجه کافی نشود، ناخواسته تمایلات کودکان به گونه‌ای شکل می‌گیرد که مورد انتظار نبوده است.

اهمیت بازی برای کودک به حدی است که اگر بازی را از دنیای او بگیریم، خیلی چیزها را از او گرفته‌ایم؛ زیرا بازی راهی برای ابراز و نشان دادن احساسات است و باعث تخلیه فشار و استرس‌های عصبی کودک می‌شود.

بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک، تمرین نقش‌های آینده برای زندگی بزرگسالی، تقویت حافظه کودک، افزایش اطلاعات و توان یادگیری کودک، تقویت خلاقیت حل مسئله، استدلال و افزایش مهارت‌های فکری و شناختی از دیگر تأثیرات مثبت بازی در رشد و تکامل شخصیت کودک است. از طرف دیگر بازی باعث تقویت مهارت‌های فیزیکی و حرکتی کودک و سلامت جسمی ‌وی می‌شود و این شانس را به او می‌دهد که با ایجاد ارتباط و تعامل با همسالان، مهارت‌های زبانی‌اش تقویت گردد. البته ناگفته نماند که اهمیت اسباب‌بازی هم به اندازه بازی در دنیای کودکی است.

متخصصان علوم رفتاری نیز معتقدند اسباب‌بازی باید باعث فکر کردن و رشد تخیل کودک شده یا او را با مفاهیم مختلف مثل رنگ‌ها شکل‌ها و… آشنا می‌سازد. از طرف دیگر اسباب‌بازی باید متناسب با سن او باشد. اگر اسباب‌بازی برای کودک سخت باشد، او را خسته می‌کند و اعتماد به نفس او را کم می‌کند. از سوی دیگر اگر خیلی ساده هم باشد کودک را به فکر کردن وادار نخواهد کرد.

اسباب‌بازی مناسب، اسباب‌بازی‌ است که خود کودک بازی کند نه این‌که اسباب‌بازی، بازی کند و کودک تماشا کند.

بازی‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند

بازی‌ها به چهار دسته جسمی‌(Physical)، تقلیدی (Imitative)، ساختنی (Constructive) و خلّاق(Crative) تقسیم می‌شوند. در کنار هر یک از انواع بازی‌های ذکرشده می‌توان آموزش از طریق بازی را نیز در نظر گرفت. بازی‌های آموزشی، مشروط بر آنکه تحمیلی نباشند و کنترل، جهت و مسیر آن توسط خود کودک انتخاب شوند، نقش مهمی ‌در تقویت حواس و قوای ذهنی و فکری او خواهند داشت. انواع جورچین، لگو، بازی با خمیرهای رنگی، نقاشی با آب رنگ یا شن‌های رنگی که در بازار موجودند، از این دسته هستند.

قبل از پنج ماهگی

بازی بدنی که حتی در نخستین ماه‌ها آغاز می‌شود، عمدتاً به رشد و تکامل اعمال حرکتی درشت مانند کنترل اعضا، تنه و سر کمک می‌کند. ماه اول و دوم پس از تولد، کودک به فعالیت‌های عضلانی، لگدزدن، برگشتن، غلتیدن، تکان دادن دست‌ها و سایر حرکات شناخته شده بدنی علاقه دارد. در یک ماهگی جغجغه را لمس کرده و فوری رها می‌کند.

در ۲٫۵ ماهگی از حنجره صداهای مختلف درمی‌آورد. از حدود ۲ یا ۳ ماهگی به کشف انگشتانش می‌پردازد و با گم کردنشان گریه را سر می‌دهد. از ۱ تا ۴ ماهگی صدا و رنگ را کشف می‌کند.

کودک هنگامی‌ به اسباب بازی نگاه خواهد کرد که اسباب‌بازی در معرض دید او قرار گیرد. از سه ماهگی به بعد علاقه‌اش به اسباب‌بازی شدیدتر خواهد شد. از این رو، می‌کوشد با حرکت هر دو دست، اسباب‌بازی را به سوی خود بکشد و با آن تماس حاصل کند.

برای سرگرم کردن کودک تا پنج ماهگی بهتر است یک جغجغه یا اسباب‌بازی را به آرامی در کنار چشمان کودک حرکت دهید به طوری که چشمان وی مسیر حرکت اسباب‌بازی را دنبال کند. به کودک اجازه دهید که آن را در دستانش بگیرد و یا چنگ بزند، به صدا درآورد و تکان دهد.

کودک در ۴٫۵ ماهگی هر شیء را که می‌بیند و در دسترسش قرار دارد برمی‌دارد، به طرف دهان می‌برد، می‌مکد، تکان می‌دهد و پرت می‌کند.

پنج ماهگی

کودک در پنج ماهگی با دقت به دور و برش نگاه می‌کند، خیره شدن به دست‌ها موجب تفریح کودک است و وقتی که وسیله‌ای را در دسترس کودک قرار می‌دهید، با خوشحالی آن را می‌گیرد.

شش ماهگی

در ماه ششم خندیدن، پرتاب کردن اسباب‌بازی‌ها و لذت بردن از صدای به زمین خوردن آنها و کشیدن اسباب‌بازی‌ها به طرف خود، اگر به نخ بسته شده باشند، کودک را به وجد می‌آورند. کودک در این سن به مدت پنج الی ده دقیقه می‌تواند خودش را با اسباب‌بازی‌هایش سرگرم کند و نیز اشیا را از یک دست به دست دیگر انتقال دهد. علاقه زیادی دارد که به همه چیز دست بزند. می‌خواهد همه چیز را در دهان بگذارد؛ اسباب‌بازی‌ها را از طریق نگاه کردن، لمس کردن، در دهان گذاشتن و به زمین زدن کشف کند.

بنابراین، اجازه دهید که کودک با وسایل معمولی خانه مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و مانند آنها بازی کند. همچنین صورتش را با کشیدن ملحفه مخفی می‌کند و سپس آن را کنار می‌زند.

عرب‌گل استفاده از کتاب‌های نرم یا عروسک‌های سبک را برای کودکان تا شش ماه مناسب می‌داند و می‌گوید: اسباب‌بازی نرمی‌که صدا تولید می‌کند یا رنگ شادی دارد می‌تواند برای کودک جالب و لذت‌بخش باشد. در سنین ۳ تا ۶ ماهگی بهتر است اسباب‌بازی‌هایی در اختیار کودک قرار بگیرد که امنیت داشته باشد؛ زیرا در این سنین کودک همه چیز را به داخل دهانش می‌برد. بنابراین جغجغه‌های سبک که کودک آن را در دست می‌گیرد و اسباب‌بازی‌هایی که روی کالسکه نصب می‌شود، برای وی مفید است. عروسک‌های نرم و حلقه‌های رنگی هم در این سنین مناسب است.

اسباب‌بازی کودکان ۶ تا ۱۲ ماه

کودک در ۶ تا ۱۲ ماهگی سینه‌خیز می‌رود و راه رفتن را می‌آموزد و بهتر می‌تواند وسایل را در دستان قرار دهد. دکتر عرب‌گل در تشریح وسایل بازی مناسب برای سنین ۶ تا ۱۲ماهگی کودک می‌گوید: طی مراحل رشد به تدریج حرکات کودک دقیق‌تر می‌شود و شروع به خزیدن به اطراف، نشستن و غلت‌زدن روی شکم کرده و سعی می‌کند خودش را بالا بکشد و اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را بگیرد. در این سن کودک کم‌کم مفهوم بقا را درک می‌کند و این یعنی وقتی اسباب‌بازی جلوی چشمش نیست، تصویری در ذهن دارد و سعی می‌کند آن را پیدا کند. به این ترتیب قایم‌باشک در این سن بازی خوبی است. چیزی مثل عروسک یا خرس را زیر پتو یا پارچه پنهان کنید تا آن را پیدا کند. این بازی برای او بسیار لذت‌بخش است.

عروسک‌‌های نرم توپ‌های نرم و سبک، کتب پارچه‌ای، وسایل پلاستیکی یا چوبی. اسباب‌بازی‌های متحرک و ماشین‌هایی که کودک می‌تواند آن را هل بدهد، می‌تواند اسباب‌بازی‌های لذت‌بخشی برای وی باشد. پس از راه افتادن کودک در سنین ۹ تا ۱۲ ماهگی توپ بازی و قطاربازی برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودک بسیار مفید است و پس از آن استفاده از وسایلی مانند تاب، سرسره با ارتفاع کم و ایمن، سه‌چرخه، بلوک‌های مختلف، تخته‌های قابل شست‌وشو برای نقاشی، وسایل بی‌خطر آشپزخانه، و کتاب‌های عکس‌دار پیشنهاد می‌شود.

سوالات متداول

1– ✔️ اثر سن در بازی کودکان چیست؟

✔️ کودک در هر سنی بازی خاصی را می پسندد، برای نمونه نوزاد بیشتر دست و پا زدن را دوست دارد که در متن مقاله شرح داده شده است.

2– ✔️ بازی کودک 6 ماهه چگونه است؟

✔️ بازی کودک 6 ماهه را می توان در تولید صدا و هجاهای ظاهراً بی معنی، چرخانیدن صدا در دهان، خنده کردن و مواردی که در متن مقاله هست خلاصه کرد.

3– ✔️ بازی کودکان 2 ساله چیست؟

✔️ در 2 سالگی فعالیت های کودکان بیشتر جنبه تمرین و ورزیدگی جسمی دارد که در متن مقاله توضیحات آن ارائه شده است.